Blaren op voet en hand: oorzaken van blaasjes en blaren

Blaren op de voet komen vaak voor tijdens een wandeltocht of een eind hardlopen en blaren op de hand na klussen, kanoën of roeien. Een blaar is een ophoping van vocht in een holte tussen de opperhuid en de lederhuid als gevolg van abnormale wrijving. Soms treedt een secundaire infectie van de blaar of blaasje op. Voorkomen is beter dan genezen, zo luidt het spreekwoord. Blaren kunnen worden voorkomen door het nemen van allerlei preventieve maatregelen. Moet je blaren doorprikken of niet? Kleine, niet al te pijnlijke blaren kunnen het beste ongemoeid worden gelaten. Grote, pijnlijke blaren kunnen worden behandeld. Prik je blaren door met een naald en zo ja, moet die naald steriel zijn? We geven uitleg hoe je het beste een grote blaar kunt behandelen.

• Wat zijn blaren?
• Oorzaken van blaren
• Abnormale wrijving
• Blaarbevorderende factoren
• Aandoeningen
• Mogelijke complicaties
• Voorkomen van blaren
• Wanneer met een blaar naar de huisarts?
• Onderzoek en diagnose
• Blaren op voeten en hand doorprikken en behandelen
• Grote, pijnlijke blaren
• Bloedblaar
• Prognose
• Complicaties van blaren op de huid

Wat zijn blaren?

Wat is een blaar? Een blaar is een ophoping van helder vocht in een holte tussen de opperhuid en de lederhuid. In de lederhuid vult de holte zich echter niet met helder vocht, maar met bloed. In dat geval spreekt men van een bloedblaar. Een blaar is gelokaliseerd op plaatsen die aan langdurige of hevige wrijving hebben blootgestaan. Het treedt vooral op aan handen en voeten. Bij wandelaars komen blaren regelmatig voor. Niet alleen beginnende wandelaars kunnen er door getroffen worden, maar soms ook getrainde wandelaars.

Oorzaken van blaren

Naast abnormale wrijving kunnen verschillende andere factoren een rol spelen in het ontstaan van blaren, zoals vocht en hitte. Eerst ontstaat roodheid en als de frictie tussen de opperhuid en de lederhuid langer duurt, ontstaat een holte die is gevuld met vocht. Deze reactie van de huid voorkomt beschadiging als gevolg van de wrijving.

Abnormale wrijving

Abnormale wrijving kan ontstaan door verschillende oorzaken:

• door slecht passend schoeisel, zowel te ruime als te krappe schoenen;
• schurende sokken, de naad van een sok, een plooi in de sok, niet-aansluitende sokken;
• een steentje of andere onregelmatigheid in de schoen;
• anatomische afwijkingen van de voet;
• langdurig lopen, vooral op aflopend terrein.

Blaarbevorderende factoren

Blaarbevorderende factoren zijn transpiratievocht tussen de voeten en de sokken, wat de huid week en gevoelig maakt en lopen op een hete ondergrond, bijvoorbeeld bij warm weer. Warmte op de huid vergoot namelijk de kans op blaren. In slecht geventileerde schoenen stijgt de temperatuur van de voeten nog sneller.

Aandoeningen

Blaren kunnen ook ontstaan ​​na zonnebrand. Andere mogelijke oorzaken van blaren op de voeten zijn:
acanthosis palmaris

• acrodermatitis (ziekte van Hallopeau)
• allergische reactie
• bacteriële infectie
• bevriezing
• cellulitis
  Hand-, voet- en mondziekte op de hand van een volwassene / Bron: Mrradiostar82, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• chemische blootstelling (cosmetica of detergenten)
• diabetische neuropathie
• pompholyx (blaasjeseczeem of dyshidrotisch eczeem)
• epidermolysis bullosa
• erysipelas
• erysipeloïd (huidontsteking die in wisselende mate met jeuk en/of pijn gepaard gaat)
• gordelroos
• hand-, voet- en mondziekte
• herpes
• herpetische fijt (pijnlijke ontsteking in een vingertop of teentop)
• parapemphigus
• pemphigus vulgaris (huidaandoening die wordt gekenmerkt door blaarvorming in de opperhuid)
• psoriasis
• schimmelinfectie op de huid
• waterpokken

Mogelijke complicaties

Soms treedt een secundaire infectie van de blaar op. Dit kan gepaard gaan met lymfangitis (ontsteking van de lymfvaten als gevolg van een bacteriële infectie), of lymfadenitis (een infectie van de lymfklieren). Een enkele keer kunnen klachten in het bewegingsapparaat ontstaat, doordat de patiënt gedurende langere tijd een abnormaal looppatroon aanneemt ter ontlasting van een pijnlijke voetblaar.

Voorkomen van blaren

Voorkomen is beter dan genezen, zo luidt het spreekwoord. Blaren kunnen worden voorkomen door onder meer de volgende maatregelen:

• Door regelmatig te lopen kunnen de voeten aan de schoenen wennen.
• Schaf ademende leren en goed passende wandelschoenen aan.
• Gebruik dikke, naadloze sokken, met bij voorkeur een dunne binnensok van acryl of polyester.
• Soms kunnen (neopreen) inlegzolen blaargevoelige plaatsen ontlasten, doch slechte inlegzolen kunnen het probleem verergeren.
• Smeer een aantal weken voor een langere trektocht of wandelvierdaagse, dagelijks de voeten in met kamferspiritus, GehWohl of GehFit. Dit bevordert de verharding van de voethuid, waardoor deze minder blaargevoelig is.
• Was de voeten met koud water en gebruik daarbij geen zeep. Dit voorkomt dat de huid zachter wordt.
• Harde en dikke eeltplekken kunnen blaren veroorzaken. Daarom is het zaak om overmatig eelt te (laten) verwijderen.
• Plak gevoelige plaatsen voor een wandeling preventief af met leukoplast of sporttape.
• Neem een extra paar sokken mee en verwissel van sokken tijdens de middagpauze. Laat dan ook de schoenen even uitdampen.
• Trek meteen na de wandeling schoenen en sokken uit. Door de voeten met koud water te wassen, wordt de voethuid minder zacht.

Wanneer met een blaar naar de huisarts?

Ga in de volgende gevallen met een blaar naar de huisarts:

• Bij een ontsteking, te herkennen aan een blaar die met pus is gevuld en/of als de huid eromheen rood is;
• Bij veel pijn of ongemak;
• Wanneer er zonder duidelijke reden blaren ontstaan. Er zijn namelijk zeldzame huidziekten waarbij er spontaan grote blaren op de huid ontstaan. Bijvoorbeeld pemphigus: een groep van huidaandoeningen die blaren op de huid en op de slijmvliezen geven.

Onderzoek en diagnose

Een voetblaar veroorzaakt door wrijving lost meestal binnen een paar dagen op met zelfzorgmaatregelen. Helaas reageren sommige blaren niet op thuisbehandelingen of verergeren ze na verloop van tijd. Ga naar je huisarts als een blaar ernstige pijn veroorzaakt of als je niet kan lopen. Raadpleeg ook je huisarts als je last krijgt van koorts, misselijkheid of koude rillingen. Dit kan een teken zijn van een infectie.

de huisarts kan de blaar doorprikken met een steriele naald. Als de arts een infectie vermoedt, kan hij een monster nemen van de vloeistof om deze te laten onderzoeken om de oorzaak te achterhalen.

Blaren op voeten en hand doorprikken en behandelen

Grote, pijnlijke blaren

Kleine, niet al te pijnlijke blaren kunnen het beste ongemoeid worden gelaten.¹ Grote, pijnlijke blaren of blaren die op een vervelende plek zitten, kunnen als volgt worden behandeld:

• Desinfecteer de blaar en omgeving met 10% providonjoodoplossing.
• Met een schone, steriele blarenprikker moet de blaar aan twee zijden gepuncteerd worden.
• Je kunt ook de blaar met een steriele naald doorprikken. Indien je geen steriele naald hebt, dan kun je een gewone naald ontsmetten door deze schoon te maken met een ontsmettingsmiddel (sterilon, dettol) of door de naald in een vlam te houden
• Daarna de blaar leegdrukken of -rollen met een wattenstokje en nadrogen.
• Ten slotte de blaarrest afdekken met hydrocolloïd verband (zelfhechtend wondverband met goede absorptie van wondvocht), of eventueel een zinkoxidepleister.
• Daarna droge sokken aantrekken en schoenen talken voor gebruik.

Bloedblaar

Een bloedblaar moet je zeker niet doorprikken, omdat er anders een dieper wondje overblijft die sneller ontstoken kan raken. Blaren die vanzelf kapot zijn gegaan kun je het beste zo veel mogelijk met rust laten. Wel is het belangrijk om het wondje schoon te houden.

Prognose

Een schone, niet-geïnfecteerde en beschermde blaar verdwijnt meestal binnen zeven tot tien dagen nadat deze verschenen is op het huidoppervlak.

Complicaties van blaren op de huid

Normaal gesproken leidt een blaar niet tot een ernstige complicatie. In zeldzame gevallen ontstaat echter een (bacteriële) infectie of zweervorming.

Noot:

1. A.W.C. van Veelen: Voetblaren/combustio pedis, in: Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk, vijfde geheel herziene druk, tweede oplage, Elsevier Gezondheidszorg, Amsterdam, 2010, p.816.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pompholyx (blaasjeseczeem): blaasjes & blaren handen-voeten
• Blaren op de huid: symptomen, oorzaken en behandeling
• Erythema Exsudativum Multiforme minor + major: behandeling
• Bloedblaar: symptomen, oorzaken en behandeling bloedblaren