Nummulair eczeem: symptomen, oorzaak en behandeling

Nummulair eczeem is een vorm van eczeem, die wordt gekenmerkt door muntvormige, rode en schilferende plekken op het lichaam. Het woord 'nummulair' is afkomstig van het Latijnse woord voor 'munt(stuk)' (nummus). Nummulair eczeem heeft deze naam omdat de vlekken sterk doen denken aan de vorm van een muntstuk. Voorkeurslocaties zijn de benen en armen. De afwijkingen kunnen intens jeuken, branden of steken. Op de plekken kunnen soms vochtblaasjes zichtbaar zijn. De plekjes kunnen samenvloeien tot grotere plekken. De oorzaak van deze vorm van eczeem is anno 2024 onbekend. Behandeling bestaat uit het aanbrengen van een corticosteroïdzalf, een hormoonzalf. De vooruitzichten zijn goed. De plekken verdwijnen als je deze goed insmeert met de door de (huis)arts voorgeschreven hormoonzalf en als je maatregelen neemt om uitdroging van de huid te voorkomen. Nummulair eczeem kan wel weer terugkomen.

• Wat is nummulair eczeem?
• Synoniemen
• Nummulair eczeem symptomen
• Muntvormige plekken
• Secundaire infectie
• Oorzaak van nummulair eczeem
• Oorzaak is onbekend
• Andere uitlokkende factoren
• Vóórkomen
• Onderzoek en diagnose
• Diagnose à vue
• Differentiaaldiagnose
• Nummulair eczeem of ringworm?
• Behandeling van nummulair eczeem
• Zalf en crème
• Soms vlekken na genezing
• Zelfzorgmaatregelen
• Preventie
• De huid hydrateren
• Vermijd activiteiten die de huid irriteren
• Gebruik geen zeep
• Gebruik een luchtbevochtiger
• Draag zachte stoffen
• Zonlicht is goed tegen eczeem
• Nummulair eczeem en voeding
• Prognose

Wat is nummulair eczeem?

Nummulair eczeem is een vorm van eczeem, die wordt gekenmerkt door jeukende ronde tot ovale rode plaques en dan meestal symmetrisch op armen en benen. Het komt vooral bij volwassenen voor en het is niet besmettelijk. Er kunnen één of meerdere plekken ontstaan, die weken of maanden kunnen aanhouden.

Synoniemen

Nummulair eczeem staat ook bekend als:

• Eczema nummulare;
• Discoid eczema;
• Microbial eczema;
• Nummular neurodermatitis;
• Sulzberger-Garbe syndroom.

Nummulair eczeem symptomen

Muntvormige plekken

Vooral op de armen en benen, maar ook op de romp, bevinden zich muntvormige, rode en schilferende plekken. Nummulair betekent 'muntvormig'. Deze plekken kunnen intens jeuken, branden of steken. Op de plekken kunnen soms vochtblaasjes zichtbaar zijn. De plekjes kunnen samenvloeien tot grotere plekken.

Secundaire infectie

Door het krabben kan de huid stukgaan, waardoor de plekken geïnfecteerd kunnen raken met de huidbacterie Staphylococcus aureus. Een bacteriële infectie met deze lastpak, veroorzaakt geelkleurig wondvocht. Later droogt het in, waarna geel-oranje korstjes op de plekken worden gevormd..

Oorzaak van nummulair eczeem

Oorzaak is onbekend

De oorzaak van nummulair eczeem is anno 2024 niet bekend. Het gaat vaak samen met uitdroging van de huid. Koude, droogte (een laag vochtigheidsgehalte van de lucht) en het gebruik van (veel) zeep zijn uitlokkende factoren. Mogelijk spelen allergische factoren in sommige gevallen een rol. Erfelijke aanleg voor eczeem lijkt geen rol te spelen bij volwassenen die nummulair eczeem hebben. Bij sommige jonge kinderen kan atopisch eczeem evenwel de vorm aannemen van nummulair eczeem.

Andere uitlokkende factoren

Voorts kunnen de volgende factoren ook bijdragen aan de ontwikkeling van nummulair eczeem:

• Stress en spanning;
• Een huidinfectie door Candida albicans;
• een huidletsel zoals een brandwond of schuring of wrijving;
• Blootstelling van de huid aan verschillende allergenen waardoor een allergische reactie ontstaat;
• Een insectenbeet;
• het gebruik van bepaalde geneesmiddelen zoals isotretinoïne (zorgt onder meer dat de poriën minder snel verstoppen) en interferon β (voorgeschreven bij multiple sclerose);
• Weersomstandigheden (vooral in de winterperiode, bij koud weer en bij een lage luchtvochtigheid);
• Huidirritatie door het gebruik van cosmetica, shampoo, zeep, etc.

De plekken kunnen verergeren met warmte of vochtigheid. Nieuwe plekken komen vaak terug op dezelfde locaties als de oude plekken.

Vóórkomen

Nummulair eczeem komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Grofweg 2 op de 1.000 mensen lijdt aan deze huidaandoening. Nummulair eczeem komt bij twee leeftijdsgroepen het vaakst voor. Deze vorm van eczeem komt het meest voor bij mannen tussen hun 55e en 65e levensjaar. Een kleinere piek komt voor bij vrouwen tussen de 15 en 25 jaar, vaak in combinatie met constitutioneel eczeem, ook wel atopisch eczeem genoemd. Het manifesteert zich dan vooral op de handen. Het komt niet zo vaak voor bij kinderen.

Onderzoek en diagnose

Diagnose à vue

Op grond van de kenmerkende huidafwijkingen, kan de arts in veel gevallen de diagnose op het oog stellen. Soms vertoont het klinische beeld sterke gelijkenis met een schimmelinfectie (ringworm), craquelé-eczeem, of psoriasis. In dat geval kan een stukje huid worden verwijderd voor weefselonderzoek.

Differentiaaldiagnose

Nummulair eczeem kan zoals gezegd sterke gelijkenis vertonen met een aantal andere (huid)aandoeningen, zoals:

• atopisch eczeem;
• contacteczeem;
• droge huid (xerosis cutis);
  Ziekte van Bowen: roodheid en schilfering / Bron: Watplay, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• craquelé eczeem;
• orthoergisch eczeem;
• psoriasis;
• parapsoriasis;
• mycose (ringworm);
• kretenbaard (impetigo);
• morbus Bowen;
• subacute LE;
• pityriasis rosea;
• fixed drug eruption;
• mycosis fungoides (cutaan T-cellymfoom, type mycosis fungoides);
• autoeczematisatie of ide-reactie op S. aureus (bacterie) of mycose (schimmel).

Nummulair eczeem of ringworm?

Nummulair eczeem vertoont sterke gelijkenis met ringworm, een schimmelinfectie van de huid. Nummulair eczeem zijn ronde, jeukende schilferende eczeemplekken. De plekken hebben de afmeting van een munt. In veel gevallen hebben schimmelinfecties een typische, schilferende ringvorm. Vandaar de benaming ringworm genoemd. Ringwormplekken zijn vaak veel groter dan die van nummulair eczeem.

Behandeling van nummulair eczeem

Zalf en crème

Nummulair eczeem kan effectief worden behandeld met een corticosteroïdzalf, een hormoonzalf. De voorkeur gaat uit naar klasse 3 of eventueel klasse 4. Soms is een lokaal antibioticum nodig, ter bestrijding van een secundaire bacteriële infectie. Om te voorkomen dat het eczeem terugkeert, is het van belang de huid goed vet te houden met een indifferente onderhoudscrème. Indifferent betekent 'zonder farmacologisch actieve stoffen', er zit geen geneesmiddel in. Bij ernstig, hardnekkig nummulair eczeem kan de arts lichttherapie met ultraviolet licht (uv-B) aanbevelen. Een enkele keer kan het nummulair eczeem dusdanig hardnekkig en ernstig zijn, dat de arts afweerremmende medicijnen voorschrijft om in te nemen.

Soms vlekken na genezing

Na genezing is de huid vaak een beetje donkerder (hyperpigmentatie) of lichter (hypopigmentatie) dan de omringende huid. Dit trekt na verloop van tijd vanzelf weer bij. Wanneer er sprake is van ernstig, hardnekkig nummulair eczeem, kan lichttherapie met ultraviolet licht (UVB) overwogen worden.

Zelfzorgmaatregelen

Bescherm je huid tegen verwonding of beschadiging. Een huidletsel kan nummulair eczeem verergeren. Daarnaast is het belangrijk om de huid te hydrateren. Dit kun je doen één keer per dag een lauwwarm bad of douche te nemen. Breng binnen drie minuten na het naden of douchen een vochtinbrengende crème aan op de nog vochtige huid. Dit helpt de droge huid te hydrateren. Het vermindert ook de jeuk en de schilfering. Het toevoegen van badolie aan het water kan ook helpen. Pas wel op, aangezien sommige oliën de huid kunnen irriteren. Gebruik hypoallergene verzorgingsproducten. Een dermatoloog kan een bepaalde badolie aanraden die de huid niet irriteert.

Preventie

Om te voorkomen dat nummulair eczeem terugkomt zodra je huid 'schoon' is, adviseren dermatologen het volgende:

De huid hydrateren

Pas ten minste één keer per dag een moisturizer toe. Het beste moment is na het baden of douchen, terwijl je huid nog vochtig is. Een vochtinbrengende crème helpt water in de huid vast te houden. Ook kalmeren deze crèmes de huid en beschermen ze de beschadigde huidbarrière. Dit verlicht ook de jeuk en schilfering. Een dermatoloog kan producten aanbevelen die de huid niet irriteren.

Vermijd activiteiten die de huid irriteren

Alles wat de huid uitdroogt, verhit of irriteert, kan een opflakkering veroorzaken. Om dit te voorkomen, adviseren dermatologen het gebruik van lauw water om te douchen en te baden. Ook wordt aangeraden om niet langer dan 20 minuten te douchen of te baden, en niet naast een vuur of kachel te zitten of te staan.

Gebruik geen zeep

Zeep kan de huid uitdrogen. Probeer je huid zo min mogelijk te reinigen. 's Morgens is het voldoende als je je huid met water afspoelt. Gebruik bij voorkeur alleen ’s avonds een milde (niet of nauwelijks schuimende) reiniger die je afspoelt met water. Een melkachtig product wordt aanbevolen, waaraan olie is toegevoegd.

Gebruik een luchtbevochtiger

Een luchtbevochtiger wordt aanbevolen zodat de lucht voldoende vochtig is en de symptomen niet verergeren of opflakkeren.

Draag zachte stoffen

Zorg voor goede kleding die niet de huid irriteert. Je hebt minder kans om de huid te irriteren als je loszittende kleding draagt. Draag ook geen ruwe stoffen, zoals wol. Katoenen en linnen stoffen genieten de voorkeur.

Zonlicht is goed tegen eczeem

Nummulair eczeem kan verbeteren door blootstelling aan zonlicht, een goede luchtvochtigheid en door het gebruik van een vochtinbrengende crème.

Nummulair eczeem en voeding

Je voeding kan een belangrijke invloed hebben op je immuun- en spijsverteringssysteem, met de potentie om de symptomen van eczeem te verergeren of te verbeteren. Voedingsproducten zoals alcohol, cafeïne, geraffineerde suikers, zout en onverzadigde vetten (welke meestal in verwerkte voedingsmiddelen voorkomen), kunnen veel druk op je spijsverteringsstelsel leggen en bezitten weinig voedingswaarde. Bovendien hebben je ingewanden erg veel moeite om deze voeding af te breken, terwijl je immuunsysteem met ontstekingsproducten wordt overspoeld die je symptomen kunnen beïnvloeden. Een onderzoek van het Well Cornell Medical College in Houston, Texas (VS), wijst uit dat alcohol zelfs betrokken kan zijn bij de ontwikkeling van nummulair eczeem, waardoor het verstandig om helemaal geen druppel alcohol meer aan te raken.

Prognose

Met de juiste behandeling kan nummulair eczeem binnen enkele weken verdwijnen. Laesies op de dijen, benen en voeten genezen vaak langzamer en kunnen donkere of lichtere vlekken achterlaten. Deze vervagen in de loop van de tijd, maar dat duurt vaak langer dan een jaar. Het is het beste om triggers te voorkomen die je symptomen erger maken. Bij een aantal mensen met nummulair eczeem komt de ziekte niet terug, maar bij de meeste mensen is het verloop chronisch, wat inhoudt dat er bij tijd en wijle opflakkeringen plaatsvinden. Deze terugkeer van de klachten vindt meestal plaats op dezelfde plek waar je al eerder last hebt gehad van huidafwijkingen. Vooral in de wintermaanden, als de lucht droger is, kunnen de klachten verergeren.

Noot:

1. Kazakevich N, Moody MN, Landau JM, Goldberg LH. Alcohol and skin disorders: with a focus on psoriasis. Skin Therapy Lett. 2011 Apr;16(4):5-6.

Lees verder

• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling
• Craquelé-eczeem (asteatotisch eczeem): symptomen en oorzaak
• Seborroïsch eczeem: rode vlekken & roodheid in het gezicht
• Pompholyx (blaasjeseczeem): blaasjes & blaren handen-voeten
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling