Tehilliem: Psalm 39 – een Joodse uitleg

Davids gebed beweent zijn lijden. Niet het lijden doet hem pijn maar het feit dat hij bedroefd is gestoord te worden in zijn Torastudie. De dagen van de mens zijn kort. Er mag geen tijd verloren gaan zonder de Tora bestudeerd te hebben. David wil van zijn lijden verlost worden zodat hij de Tora kan bestuderen en een plek krijgt in de Komende Wereld. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 39
• Hebreeuwse tekst Psalm 39 - תהילים לט
• Luister naar Psalm 39
• Toelichting op Psalm 39 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 39
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 39

Ik had mij voorgehouden: Ik moet mij beheersen en mijn tong voor zonden behoeden, mijn mond met een muilband bedwingen te midden van mensen zonder G'd of gebod. En ik zei dan ook niets, geen woord, ik zweeg en vond geen verlichting, ik voelde steeds heviger pijn. Het brandde in mijn binnenste, bij mijn zuchten laaide een vuur op en mijn tong begon te spreken.
…..
…..
Hoor mijn gebed, Eeuwige, luister naar mijn hulpgeroep, wees niet doof voor mijn verdriet, want een vreemdeling ben ik, bij U te gast zoals ook mijn voorouders waren. Wend Uw straffende blik van mij af, dan beleef ik nog vreugde voordat ik heenga en niet meer ben.

Hebreeuwse tekst Psalm 39 - תהילים לט

א לַמְנַצֵּחַ לידיתון (לִידוּתוּן) מִזְמוֹר לְדָוִד. ב אָמַרְתִּי אֶשְׁמְרָה דְרָכַי מֵחֲטוֹא בִלְשׁוֹנִיאֶשְׁמְרָה לְפִי מַחְסוֹם בְּעֹד רָשָׁע לְנֶגְדִּי. ג נֶאֱלַמְתִּי דוּמִיָּה הֶחֱשֵׁיתִי מִטּוֹב וּכְאֵבִי נֶעְכָּר. ד חַם-לִבִּי בְּקִרְבִּי בַּהֲגִיגִי תִבְעַר-אֵשׁ דִּבַּרְתִּי בִּלְשׁוֹנִי. ה הוֹדִיעֵנִי יְהוָה קִצִּי וּמִדַּת יָמַי מַה-הִיא אֵדְעָה מֶה-חָדֵל אָנִי. ו הִנֵּה טְפָחוֹת נָתַתָּה יָמַי וְחֶלְדִּי כְאַיִן נֶגְדֶּךָאַךְ כָּל-הֶבֶל כָּל-אָדָם נִצָּב סֶלָה. ז אַךְ-בְּצֶלֶם יִתְהַלֶּךְ-אִישׁ אַךְ-הֶבֶל יֶהֱמָיוּןיִצְבֹּר וְלֹא-יֵדַע מִי-אֹסְפָם. ח וְעַתָּה מַה-קִּוִּיתִי אֲדֹנָי תּוֹחַלְתִּי לְךָ הִיא. ט מִכָּל-פְּשָׁעַי הַצִּילֵנִי חֶרְפַּת נָבָל אַל-תְּשִׂימֵנִי. י נֶאֱלַמְתִּי לֹא אֶפְתַּח-פִּי כִּי אַתָּה עָשִׂיתָ. יא הָסֵר מֵעָלַי נִגְעֶךָ מִתִּגְרַת יָדְךָ אֲנִי כָלִיתִי. יב בְּתוֹכָחוֹת עַל-עָו‍ֹן יִסַּרְתָּ אִישׁ וַתֶּמֶס כָּעָשׁ חֲמוּדוֹאַךְ הֶבֶל כָּל-אָדָם סֶלָה. יג שִׁמְעָה תְפִלָּתִי יְהוָה וְשַׁוְעָתִי הַאֲזִינָה אֶל-דִּמְעָתִי אַל-תֶּחֱרַשׁכִּי גֵר אָנֹכִי עִמָּךְ תּוֹשָׁב כְּכָל-אֲבוֹתָי. יד הָשַׁע מִמֶּנִּי וְאַבְלִיגָה בְּטֶרֶם אֵלֵךְ וְאֵינֶנִּי.

Luister naar Psalm 39

Luister naar Psalm 39 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 39 van Rabbi Yitzchok Rubin

David zwijgt. Dat lijkt laf over te komen maar is in feite een heroïsche daad. Er gebeurt veel onrecht. Alles is pijnlijk maar David adviseert ons stil te blijven. Wanneer we ons op G'd concentreren dan voelen we de warmte van het gebed. David zwijgt niet omdat hij onverschillig is. Hij concentreert al zijn energie op G'd en nu kan zijn tong spreken. David is niet sprakeloos geworden door de dwaasheid rondom hem heen. Niemand weet wanneer zijn dagen zijn geteld. Alles is in G'ds handen. Eén geschenk is voor ons: deze waarheden uit te spreken met de warmte van de ware overtuiging.

We lijken soms zo oppervlakkig door grote dingen na te jagen. Maar weten we wat morgen brengt? Het is allemaal een façade. Wat werkelijkheid is is het doen van een mitswa en Torastudie. David vraagt om deze spirituele energie.

Commentaar van Rashi op Psalm 39

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
Voor de dirigent, tot Jeduthun, een lied van David.

tot Jeduthun: De naam van een van de zangers, en er was ook een muziekinstrument genaamd Jeduthun. Volgens de Midrasj Aggada (Lied Rabbah 4:1 [4]): betreffende de edicten (דתות) en betreffende de schrijnende wetten en besluiten die op Israël zijn uitgevaardigd.

Vers 2
Ik zei: "Ik zal mijn wegen bewaken om te zondigen met mijn tong; ik zal mijn mond bewaken [als met] een muilkorf terwijl de boze man nog voor mij is."

Ik zei: "Ik zal mijn wegen bewaken: Wat ons betreft hadden we in gedachten om onszelf in de gaten te houden met alle problemen die ons overkomen, noch om de goddelijke eigenschap van gerechtigheid te bekritiseren of hard te spreken, hoewel de goddelozen die ons onderdrukken voor ons staan.

een muilkorf: Hebreeuws מחסם, zoals (in Deuteronomium 25:4): “U zult geen os, amuzelment in het Oud-Frans uitsnijden (תחסם). En ik maakte mezelf vele dagen stil. We waren ook stil van 'goed', zelfs van woorden van Tora, vanwege hun angst voor hen, onze pijn was zo intens en beangstigend. Toen we zwegen, was ons hart heet in ons en in de gedachte aan ons hart brandt het in ons als vuur. Dat zorgt ervoor dat we met onze tong (in silencenot in alle edities) voor U spreken, en dit is wat we zeggen: "O Heer, laat ons ons einde weten." Hoelang zullen we in nood zijn en ons laten weten wanneer het over zal zijn.

Vers 6
Zie, U hebt mijn dagen gemaakt als handbreedten, en mijn oude dag is als niets voor U; zeker is alle ijdelheid in ieder mens; dit is zijn toestand voor altijd.

Zie...handbreedten: De dagen van de mens worden gemeten als iets dat wordt gemeten met handbreedten; zo zijn de dagen van de mens beperkt.

en mijn oude dag: Hebreeuws וחלדי, en onze oude dag is als niets voor u. חלד is een uitdrukking van roest (חלודה), rodijjl in het Oud-Frans; roest, ouderdom.

ieder mens: zijn leven en zijn toestand zijn ijdelheid.

Vers 7
De mens loopt maar in de duisternis; alles wat zij bewegen is slechts ijdelheid; hij verzamelt toch weet hij niet wie ze zal binnenbrengen.

maar in de duisternis: Hebreeuws בצלם, in het donker. Dunash verklaarde het als een uitdrukking van duisternis (צלמות) (Teshuvoth Dunash p. 89), maar Menachem (p. 150) legde het uit als een reëel beeld, zoals (in Genesis 9:6) “want naar het beeld van G'd mens gemaakt. 'Zijn kijk is echter onmogelijk.

alles wat zij bewegen is slechts ijdelheid: Al hun opwinding en lust.

hij verzamelt: graan in het veld alle dagen van de oogst.

toch weet hij niet wie ze zal binnenbrengen: Hij weet niet wie ze in het huis zal verzamelen; misschien sterft hij voor de inzameling.

Vers 8
En nu, wat heb ik gehoopt, o Heer? Mijn hoop voor U is;

En nu, wat heb ik gehoopt?: Wat is het verzoek dat ik van u vraag en hoop? Het is alleen dat U mij redt van mijn overtredingen.

Vers 9
Red mij van al mijn overtredingen; maak mij niet de smaad van een onwetende man.

maak mij niet de smaad: de onwetende Ezau. Breng hem ook kwellingen en pijnen, zodat hij niet tegen mij kan zeggen: "U lijdt en wij lijden niet." Dit gebed was instrumenteel om de pijnen van ziekten over de naties te bewerkstelligen.

Vers 10
Ik ben stom geworden; Ik zal mijn mond niet openen omdat U het hebt gedaan.

omdat U het hebt gedaan: Want U bracht ons meer moeite dan alle naties.

Vers 11
Verwijder Uw ellende van mij; van de angst voor Uw hand verlies ik.

van de angst voor Uw hand: Hebreeuws מתגרת, uit de angst voor Uw slagen. תגרת is een uitdrukking van (Numeri 22:3): "En Moab werd doodsbang (וַיָגָר)." De "tav" is een gebrekkig radicaal in het woord, zoals תנובה, voortbrengt; תלונה, klacht; תקומה, restauratie; תכונה, kenmerk. Dit is hoe Menachem het uitlegde, maar ik beweer dat תגרת geen uitdrukking is van מָגוֹר, angst, omdat hij תגוּרה had moeten zeggen zoals hij zegt uit: וישב (en hij terugkwam) תשוּבה, [uit] ויקם, וירם en וילן: תקוּמה , תרוּמה en תלוּנה, dus moet hij van ויגר, תגוּלה of מגוּרה zeggen als (boven 31:14, Jeremia 20:3): "terreur (מגור) van alle kanten"; (Jesaja 66:4) "en hun angsten (ומגורתם) die ik zal brengen." Zo leer je dat מתגרת niets anders is dan (II Kronieken 25:19): "Waarom zou je (תתגרה) rampspoed veroorzaken?"; (Deuteronomium 2:5), "provoceer ze niet (תתגרו)", in welk geval het werkwoord גרה zoals קוה is, hopen; אוה, begeren; צוה, om te bevelen, waarvan het zelfstandig naamwoord תקוה, תאוה, מצוה is. Dus zegt men van גרה, תגרה, en dit is de verklaring: van de slagen van Uw hand, waarmee U mij bevecht, verga ik.

Vers 12
Met berispen voor ongerechtigheid hebt U de mens getuchtigd; U hebt zijn vlees doen vergaan als door een mot. Zeker, de hele mens is voor altijd ijdelheid.

Met berispen: die zijn geschreven in de Tora voor onze ongerechtigheden die we voor U hebben gezondigd en waarvoor U ons hebt getuchtigd.

U hebt zijn vlees doen vergaan: U hebt ons vlees doen rotten als een door motten opgegeten kledingstuk. Hebreeuws חמודו betekent zijn vlees, wat zijn verlangen is (חמדתו).

Vers 14
Keer U van me af om te herstellen, voordat ik ga en hier niet meer ben."

Keer U van me af: Maak Uw hand los om me te slaan.

om te herstellen: Hebreeuws ואבלגה, dat ik mijn kracht hervind.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.