Afnemende botmassa door osteoporose

De ouder wordende persoon krijgt te maken met een veranderende hormonenbalans in het lichaam, waardoor osteoporose kan ontstaan. Osteoporose is de ziekte waarbij de hoeveelheid bot in het menselijk lichaam afneemt. Dit betekent dan ook dat het risico op botbreuken toeneemt. Wat zijn naast hormonale invloeden de veroorzakers van osteoporose en hoe wordt het behandeld?

Osteoporose

• Botontkalking
• Osteoblasten houden het bot bijeen
• Waardoor wordt osteoporose veroorzaakt?
• Hoe wordt de diagnose gesteld?
• Behandelen

Botontkalking

Bij osteoporose is botopbouw verstoord waarbij botconcentratie afneemt. Een afname van bot verhoogt de kans op botbreuken waarbij het vaak gaat om de volgende fracturen:

• heup en bekken;
• pols en bovenarm;
• wervelkolom.

Osteoporose komt voornamelijk voor bij ouderen met een leeftijd van 75 jaar of meer. Toch hebben vrouwen een verhoogde kans om osteoporose te krijgen juist door de hormonale verandering van het lichaam na de menopauze. Hoe wordt osteoporose veroorzaakt en hoe kan het worden behandeld?

Osteoblasten houden het bot bijeen

Bot wordt opgebouwd door osteoblasten. Osteoblast heeft een mineraliserend enzym geheten osteoïd. Mineraliserend betekent in principe dat bot wordt gevormd en hard wordt gemaakt. Het osteoblast vormt dus de botmatrix waarbij eiwitachtige cellen het bot bijeen houden. Tussen het twintigste en dertigste jaar komt iedere persoon in de botontwikkeling op het toppunt omdat dan de maximale botmassa wordt bereikt. Het bot blijft in topconditie indien:

• aan voldoende lichaamsbeweging wordt gedaan;
• dagelijks vitaminen en calcium wordt ingenomen;
• men per dag minimaal een kwartier in de zon komt.

Vanaf het dertigste jaar blijft de bothoeveelheid praktisch gelijk, echter door hormonale veranderingen kan op een latere leeftijd de hoeveelheid bot veranderen en zelfs snel verslechteren.

Waardoor wordt osteoporose veroorzaakt?

Vanaf het veertigste en vijftigste jaar neemt afbraak van bot toe omdat er meer osteoclasten dan osteoblasten in het lichaam actief zijn. De osteoclast lost als het ware bot op. Dit wordt veroorzaakt door een veranderende hormonale huishouding in het lichaam door:

• de afname van oestrogenen in het lichaam van de vrouw na de menopauze;
• de afname van testosteron en oestrogeen bij de man, veelal na het zeventigste levensjaar.

Naast hormonale veranderingen kan een verslechtering van osteoporose worden veroorzaakt door:

• een afnemend gehalte natriumbicarbonaat waardoor de nieren onvoldoende zuren afvoeren. Zuren worden dan deels ongedaan gemaakt door calcium aan de botten te onttrekken;
• een tekort aan vitamine D en K2;
• een te hoge bijschildklierhormoon in het bloed oftewel hyperparathyreoïdie;
• teveel roken en drinken.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Om vast te stellen of je aan osteoporose lijdt, dient de materiaaldichtheid van het bot vastgesteld te worden. Het moet worden vastgesteld in de wervelkolom en het dijbeen. Dit wordt gedaan middels een röntgenabsorptie scan. Kan minder röntgen dan gemiddeld worden geabsorbeerd - 2,5 standaardafwijkingen lager dan normaal - dan is er sprake van osteoporose. Daarnaast kan eveneens gebruik worden gemaakt van ultrageluid om een indicatie te krijgen van de aandoening. Ook het analyseren van het bloed is nodig om aanvullende oorzaken uit te kunnen sluiten.

Behandelen

Osteoporose wordt op twee manieren behandeld. Enerzijds wordt ingegaan op hoe de patiënt gewoonlijk met de gezondheid omspringt en anderzijds worden medicijnen toegepast:

• voorkom vallen door minder medicijnen te gebruiken zoals slaapmiddelen;
• gebruik hulpmiddelen zoals de rollator en heupbeschermers;
• verwijder struikel elementen in huis, zoals dorpels;
• stop met roken en verminder alcohol gebruik;
• doe aan oefeningen die de spieren versterken;
• neem voldoende vitamine D met K2 en zuivel in.

Naast deze praktische gedragsveranderingen dient de patiënt ook medicijnen in te nemen. Om botafbraak tegen te gaan neem je bisforfonaten en hormoonsupplementen in. Daarnaast krijg je één van de volgende medicijnen:

• orale toediening: Fosamax, Didrokit, Bondronat, Actonel, Evista, Protelos;
• onderhuidse injectie: Forsteo, Preotact.

Aan medicijnen met alendroninezuur en risedroninezuur wordt de beste werking toegeschreven. Laat je door jouw behandelend arts goed informeren aangaande het nemen van de juiste medicatie.

Lees verder

• Wat houdt osteosynthese in? Herstelbevordering fracturen
• Invloed van parathormoon op botafbraak en osteoporose
• Ziekte van Kahler: plasmacelkanker, botpijn, osteoporose
• Gebroken heup: ongeluk of botontkalking: langdurig herstel