Herinneringen ophalen / reminisceren bij dementie: Thema's

Het bewust ophalen van plezierige herinneringen aan vroeger met ouderen met Alzheimer is voor hen vaak een prettige en zinvolle activiteit. In de ouderenzorg wordt deze bezigheid reminiscentie genoemd. Maar over welke thema’s kunt u met hen spreken? Voor de ouderen met dementie kan het reminisceren ontspannend zijn. Het ophalen van herinneringen kan ook hun eigenwaarde en identiteit ondersteunen. Als onderwerpen van vroeger met de bejaarden worden besproken, zijn zij immers de experts! Hoogbejaarde senioren zijn beter op de hoogte als jongeren als er een thema uit, zeg hun jeugd, aan de orde is. Deze gespreksonderwerpen, thema’s zo u wilt, ondersteunen ook hun identiteit omdat het de senioren herinnert aan wie zij waren, wat zij deden en konden, toen zij nog een goed geheugen hadden.

Welke onderwerpen of thema’s voor het ophalen van herinneringen / reminisceren zijn geschikt bij dementie?

Gespreksthema’s met één (goede) bekende persoon

Als u over vroeger spreekt met één oudere, kunt u uw thema doelbewust uitkiezen. Zeker als u deze bejaarde goed kent. En al helemaal als uw gesprekspartner een van uw ouders of uw eigen partner betreft. U als mantelzorger heeft immers gemeenschappelijke herinneringen met deze persoon! Ieder, in principe positief, relevant onderwerp is goed.

Groepsgesprekken

Maar als u met een groep senioren met dementie, ten gevolge van bijvoorbeeld Alzheimer, reminisceert, is het van groot belang dat u een onderwerp uitkiest waaraan iedereen of vrijwel iedereen in dat gezelschap herinneringen heeft. Alleen dan kan iedereen die aan het gesprek deelneemt ook echt tot zijn recht komen.

Positieve thema’s

Daarnaast is het van essentieel belang dat u kiest voor positieve herinneringen. Alleen dan is het ontspannend. Nare herinneringen kunnen aan bod komen, als de deelnemers aan het gesprek die zelf aan de orde stellen. U ondersteunt hen dan zo goed mogelijk bij het verdriet dat bijvoorbeeld omhoog komt en buigt geleidelijk aan de conversatie weer om. Een thema waarvan u van tevoren kunt inschatten dat het vooral pijnlijke herinneringen losmaakt, kunt u dus beter mijden. Denk daarbij aan onderwerpen als de oorlog, ziekte, sterven, scheidingen en ongewilde kinderloosheid.

Gevoelige onderwerpen

Een thema dat ook veel tact vraagt, bij de begeleiding van een groepsgesprek is religie/geloof. Hetzelfde geldt voor een onderwerp als de politiek. Het kunnen essentiële levensthema’s zijn waarover de ouderen sterk van mening verschillen. De vereiste tact is bij bejaarden met bijvoorbeeld Alzheimer of Parkinson ook daarom zo belangrijk, omdat een oudere die dementie heeft zijn overtuiging ‘ongezouten’ en recht voor zijn raap kan uitspreken. Deze openhartigheid kan innemend zijn voor een zorgmedewerker met voldoende afstand en overzicht. Maar voor andere mensen met dementie, die het ook horen, kan het kwetsend zijn. Ook als dat helemaal niet de bedoeling was.

De onderwerpen of thema’s geschikt voor mensen met Alzheimer om mee te reminisceren

De seizoenen

• Lente
• Zomer
• Herfst
• Winter

Denk hierbij aan: het weer, gebeurtenissen in de natuur en seizoensgebonden werk

Feesten

• Nieuwjaar
• Sinterklaas
• Kerst
• Oudjaar

Religieuze feesten

• Kerstfeest
• Pasen
• Hemelvaart
• Pinksteren
• Oogstfeest/Biddag of dankdag voor het gewas

Persoonlijke feesten

• Verjaardagen
• Verlovingsdag
• Huwelijk
• Trouwdagen
• Huwelijksjubilea

De levensfasen

• Kleutertijd
• Lagere school
• Middelbare school of beroepsopleidingen
• Een eerst vriendje of een eerste vriendinnetje
• Uitgaan / stappen
• Verloven
• Trouwen
• Een baan
• Huishouden
• Kinderen krijgen
• Kinderen opvoeden
• Kinderen het huis uit
• Kleinkinderen
• Grootouder zijn
• Pensioen

Vrije tijd

• Binnen spelen
• Buiten spelen
• Uitstapjes
• Vakantie

Hobby’s

• Sport
• Muziek
• Knutselen
• Klussen
• Handwerken
• Huisdieren

Eten en drinken

• Tuinieren (groente kweken/inmaken)
• Boodschappen doen
• Koken
• Eten
• Afwassen
• Uit eten gaan

Conclusie

Er zijn tal van onderwerpen die u met ouderen met dementie kunt bespreken. Het is bij het uitkiezen van thema’s van groot belang dat een individu of (bij een groepsgesprek) dat - bijna - alle bejaarde groepsleden er mee te maken hebben gehad in hun leven.

Belangrijk ook is het ondersteunen bij verdrietige ervaringen en het bijsturen bij gevoelig liggende gebeurtenissen. U heeft immers geen therapiegroep, maar doet een activiteit met deze ouderen om samen een plezierige en ontspannende tijd te hebben.

Wel kan het ophalen van herinneringen een therapeutisch effect hebben. Denkt u bij therapeutische effecten aan het versterken van de identiteit van senioren met bijvoorbeeld Alzheimer en het ondersteunen van hun gevoel van eigenwaarde! Negatieve herinneringen en gevoelig liggende thema’s komen meestal vanzelf aan bod en hoeft u dus niet expres aan de orde te stellen.

Lees verder

• Reminiscentie bij dementie: prikkel alle zintuigen
• Reminisceren / herinneringen ophalen bij dementie: methodiek
• Herinneringen ophalen / reminisceren bij dementie: redenen
• Dementerende ouderen: contact maken om te communiceren
• Geheugen bij dementie stimuleren door fotoboek, met tips!