Henkellermann artikelen
De onvolledige vereniging van Europa en de technocratie
De Europese Unie is nog geen verenigd Europa. Wanneer het gaat om de verspreiding van kennis en het slechten van barrières voor handel en industrie mag Europa met enige goodwill verenigd genoemd word…
Waarom de klassieke logica geen strijdigheden accepteert
In de klassieke logica worden geen tegenstrijdigheden geaccepteerd. Verschillende bewijsmethoden zijn gebaseerd op dit feit. We laten zien dat het niet accepteren van contradicties rechtstreeks te mak…
De Eerlijke Bankwijzer en het wisselen van bank
Jaren na het uitbreken van de economische crisis van 2008 dachten steeds meer mensen erover om van bank te wisselen. De commotie rond bonussen en hoge salarissen in 2015 richtte de publieke aandacht v…
De transformatie van Galileo: afleiding en aannames
Iemand die aan de kant van de straat staat en kijkt naar voorbijrazende auto's zal ze sneller zien rijden dan iemand in een van die auto’s zit. Met de transformatie van Galileo kan uitgerekend worde…
Regressie naar het gemiddelde
Regressie naar het gemiddelde treedt op wanneer bijzonder goede of slechte prestaties gevolgd worden door meer gemiddelde prestaties. Dergelijke effecten zijn eenvoudig te verklaren op basis van de we…
Scrivener is echt voor schrijvers
Scrivener is een programma voor schrijvers. Het biedt veel tools die het proces van het schrijven ondersteunen. De teksten zelf kunnen in kleinere brokken geschreven worden, waarna Scrivener veel moge…
Hoog Sensitieve Personen (HSP): terug naar de basis
De basis van het begrip hooggevoeligheid is gelegd door Elaine en Arthur Aron in een aantal wetenschappelijke artikelen die zij samen met een wisselend aantal andere onderzoekers geschreven hebben. Da…
Schrijven met eenvoudige opmaaktalen
Eenvoudige opmaaktalen als markdown, multimarkdown en wiki markup bieden een alternatief voor het werken met een tekstverwerker. Met een klein aantal codes verwerkt in de tekst zelf wordt een tekst op…
Als dit een mens is: het debuut van Primo Levi
De debuutroman van Primo Levi "Als dit een mens is" is een indringend verslag van de gebeurtenissen in Nazi concentratiekampen. Levi heeft alles aan den lijve ervaren. Toch is het geen boek waar de ra…
Paradox van Hempel en het probleem van de inductie
De paradox van Hempel speelt een belangrijke rol in de wetenschapsfilosofie. Het brengt als weinig andere paradoxen de vraag naar voren wat het precies betekent om een algemene bewering of een wetensc…
Setext: opmaak voor platte tekst
Setext is een zeer eenvoudige manier om een platte tekst beter leesbaar te maken. Het bestaat uit een klein aantal codes die in de tekst zelf kunnen worden opgenomen en die aangeven wat de functie van…
Why we bite capitalism volgens Peter Foster
In 2014 verscheen het boek "Why we bite the invisible hand. The psychology of anti-capitalism" van Peter Foster. Het is een boek van een zeer conservatieve schrijver die het kapitalisme hoog in het va…
De vrije wil: moderne verwarring en een oud-Griekse wijsheid
De moderne opvattingen over vrije wil zijn vaak gebaseerd op een strijd tussen redelijkheid en onredelijke neigingen. Het is alsof er in ons hoofd continu een rechtszaak aan de gang is waarin de rede…
Het vermoeden van Collatz
Het vermoeden van Collatz is een van die beweringen in de getaltheorie die eenvoudig op te schrijven, maar moeilijk te bewijzen zijn. Het is uitvoerig getest met behulp van computers en nog nooit is e…
Russell's paradox
De paradox van Russell laat zien dat de verzameling van verzamelingen die zichzelf niet als element hebben onmogelijk is. Dat was een mokerslag voor de naïeve verzamelingenleer. Deze ging ervan uit d…
De regel van Bayes en de medische diagnostiek
De regel van Bayes gaat over de relatie tussen voorwaardelijke kansen. Het geeft een verband aan tussen kansen die niet altijd met onze intuïtie overeenkomt maar des te beter met de feiten. Niet goed…
Heraclitus van Efeze: leven en denken in vogelvlucht
Heraclitus van Efeze was een pre-socratisch denker die op zoek was naar de eenheid in de natuur. Hij vond het niet in een substantie die onder alle veranderingen dezelfde zou blijven, zoals zijn voorg…
Het nulnummer van Umberto Eco
Het nulnummer is het enige boek van Umberto Eco dat zich in de tegenwoordige tijd afspeelt. Hij is wereldberoemd geworden met historische romans als "De naam van de roos" en "De slinger van Foucault".…
Waarom krachten afnemen met het kwadraat van de afstand
De natuurkunde kent een aantal wetten waarin de sterkte van een kracht omgekeerd evenredig is aan het kwadraat van de afstand waarover die kracht wordt uitgeoefend. Er bestaat een tamelijk eenvoudige…
De twee culturen van Snow nader bekeken
In 1959 constateerde C.P. Snow dat de litteraire cultuur strikt gescheiden was van de wetenschappelijke cultuur. Mensen die binnen een zo'n cultuur werken weten maar bitter weinig af van wat de ander…
Een filosofie van het arbeidscontract
Het werken is vaak geregeld via een arbeidscontract. In dat contract worden wederzijdse verantwoordelijkheden en plichten vastgelegd. Een belangrijk element van zo'n contract is dat de werkgever een o…
De wet van Benford: een inleiding
In de meeste toepassingen van de statistiek gaat het om getallen die iets betekenen. Ze verwijzen naar de temperaturen in een stad, naar het gemiddeld inkomen per regio of naar het aantal ratten in ee…
De meest bekeken tv-programma's van 2014
Een van de doelen van radio en tv is het bereiken van zoveel mogelijk mensen. De top tien van meest bekeken programma's laat zien welke programma's in dat opzicht het meest succesvol zijn. In 2014 ble…
Stierspringen als stierenverering
Afbeeldingen waarin mensen over stieren heen springen zijn heel oud. Al zo'n 7000 jaar geleden schilderden de toenmalige bewoners van de streken rond Çatal Hüyük zulke taferelen. In de Minoïsche c…
Normaal verdeelde variabelen en waarom ze vaak voorkomen
De normaalverdeling is alomtegenwoordig in de sociale en economische wetenschappen. Het laat een zeer zuinige en dus aantrekkelijke karakterisering toe van veel empirisch vergaarde data omdat het voll…
Mensen worden steeds slimmer: het Flynn-effect en IQ-scores
Het Flynn-effect is de naam voor de wereldwijde stijging van het IQ die al zo'n 100 jaar aan de gang is. Elke 10 jaar stijgt het IQ gemiddeld met zo'n 2 à 3 punten. James Flynn heeft als eerste aanne…
Van Stuxnet naar Cyberoorlog: hoe een virus een bom vervangt
Stuxnet is een virus dat naar alle waarschijnlijkheid is ontwikkeld door de VS in samenwerking met Israël om het nucleaire programma van Iran te saboteren. Ten tijde van de ontdekking in 2010 was het…
Judas van Amos Oz: een recensie
Verraad is het centrale thema in de roman Judas van Amos Oz. De hoofdpersoon is een student die in boeiende gesprekken met een oudere, invalide man gevoelige kwesties bespreekt als de eigen aard van d…
Opensource-software en free software
Globaal genomen zijn er drie soorten software op de markt. Het meest bekend is proprietary software die uitsluitend als werkend programma wordt verkocht. Daarnaast is er nog opensource-software en fre…
Galilei, de kerk en de wetenschap als instrument
Ooit eiste de katholieke kerk van Galileo Galilei om te verklaren dat een theorie niet meer was dan een instrument, handig voor de rede en de praktijk, en niet meer dan dat. Hij moest van het heliocen…
De filosofen van Miletus: pioniers van de rede
Thales, Anaximander en Anaximenes zijn meer dan 2500 jaar geleden een zoektocht begonnen naar de oerstof waaruit alles wat bestaat gemaakt is. De eigenschappen van die oerstof zouden bepalen hoe de na…
Michael Unterguggenberger: een korte levensschets
De naam Michael Unterguggenberger komt niet vaak voor in de annalen van de geschiedenis. Alleen in kringen van monetaire hervormers wordt zijn naam met enige regelmaat genoemd. Hij wordt daar geëerd…
Lokaal geld, negatieve rente en het wonder van Wörgl
Rond 1932 vond er in het Oostenrijkse plaatsje Wörgl een economisch experiment plaats dat tot op de dag van vandaag allerlei monetaire hervormers inspireert. Zich baserend op de economische theorie v…
Drapetomania en dysaesthesia aethiopica
Drapetomania en Dysaesthesia aethiopica zijn twee ziektes die, naar eigen zeggen, ontdekt zijn door de negentiende eeuwse arts Samuel A. Cartwright. Het zijn psychische afwijkingen die alleen bij slav…
Privacy en Big Data: de OpenPDS oplossing
OpenPDS is software die is gemaakt om op een andere, betere, manier om te gaan met de persoonsgegevens die elke internetgebruiker achterlaat bij de talloze leveranciers van internetdiensten. Het is ee…
Bullshit jobs ontduiken het kapitalisme volgens Graeber
De term bullshit jobs is afkomstig van de spraakmakende antropoloog David Graeber. Het is werk dat eigenlijk nergens voor nodig is en waarvan het bestaan ervan indruist tegen de principes van het kapi…
Grace Murray Hopper: vrouw, computerpionier en admiraal
Grace Murray Hopper - amazing Grace - was een van de vrouwelijke computerpioniers. Ze was zeker niet de enige vrouw die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van computers, maar ze wa…
Syriza en het partijprogramma
In januari 2015 haalde de politiek partij Syriza een eclatante overwinning bij de Griekse parlementsverkiezingen. Ze bereikten net niet de absolute meerderheid in het parlement. In hun partijprogramma…
Facebook als psycholoog
Facebook verzamelt veel gegevens over zijn gebruikers. Slechts een paar ervan, zoals leeftijd en geslacht, worden expliciet opgevraagd. Veel gegevens hoeven niet ook opgevraagd te worden omdat ze afge…
Op weg naar de eerste smiley
De eerste moderne smiley is naar alle waarschijnlijkheid bedacht en voor het eerst gebruikt door Scott E. Fahlman. Na een extensieve zoektocht door allerhande archieven kon zelfs een heel specifieke d…
De Eerlijke Bankwijzer en de Nederlandse bankensector
De Eerlijke Bankwijzer heeft cijfers gerapporteerd over de mate waarin banken hun investeringen laten bepalen door overwegingen van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze cijfers…
De stad der blinden van José Saramago
De stad der blinden (Ensaio sobre a Cegueira) is een roman van de Portugese schrijver en Nobelprijswinnaar José Saramago. Het beschrijft de situatie in een stad waarin iedereen blind is en laat zien…
Het Griekse kiesstelsel en de evenredige vertegenwoordiging
Bij de Griekse parlementsverkiezingen van 2015 werd Syriza de grootste partij met 36,3 procent van de stemmen. In het parlement mochten ze daarna 149 van de 300 zetels bezetten. Met iets meer dan een…
Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers: bespreking
Rutger Bregman en Jesse Frederik hebben een zeer lezenswaardig boekje geschreven over het nivelleringsvraagstuk. Centraal in hun betoog staat het begrip "onverdiend inkomen". Voor moderne liberalen al…
Het vinden van gratis wetenschappelijke literatuur
Er is veel gratis wetenschappelijke literatuur op het internet en met de normale zoekmachines is het moeilijk te vinden. Het is al snel lastig om wetenschappelijk verantwoord materiaal te herkennen in…
Reclame: de strijd om aanwezigheid
Veel mensen ergeren zich aan de dagelijks hoeveelheid reclame die ze te verwerken krijgen. De adverteerders staan voor de taak om wat in feite onwillige kijkers zijn toch positief te stemmen over een…
McTaggart en de onwerkelijkheid van de tijd
In 1908 kwam John McTaggart met een argument tegen het werkelijk bestaan van de tijd dat sindsdien talloze malen besproken is. De meningen erover verschillen sterk. Toch heeft hij een aantal belangrij…
Is de Nobelprijs voor de economie wel een Nobelprijs?
De Nobelprijzen worden al sinds 1901 jaarlijks uitgereikt aan mensen die veel betekend hebben voor de wetenschap, de literatuur of de vrede. Er waren in het begin precies vijf Nobelprijzen. Na een kle…
Wanneer is een systeem chaotisch?
Wanneer het principe dat vergelijkbare oorzaken leiden tot vergelijkbare effecten niet meer geldt, dan is er sprake van een chaotisch systeem. Twee eigenschappen bepalen - meestal - of een systeem cha…
De Hirsch factor voor niet-ingewijden
De Hirsch factor is een steeds vaker gebruikte maat voor de impact die een wetenschapper heeft op zijn vakgebied. Het combineert op een bijzondere manier het aantal publicaties van een wetenschapper m…
Zeno van Elea: leven en denken in vogelvlucht
Zeno van Elea is een van de scherpzinnigste denkers uit het oude Griekenland. Levend in de tijd van Plato verdedigde hij de filosofie van zijn leermeester Parmenides met zoveel spitsvondigheid dat mee…
Het streven naar Open Access
Open Access is het streven om alle publicaties over onderzoek dat met publieke middelen is gefinancierd gratis ter beschikking te stellen. Aan iedereen! De Nederlandse regering heeft in een brief aan…
De miskenning van het toeval
Het herkennen van toeval en het verstandig omgaan met toevallige gebeurtenissen komt de mens niet van nature aanwaaien. We zijn er slecht in. Heel slecht zelfs. Doordat we het toeval niet herkennen, s…
Waarom herinneren we ons de toekomst niet?
We herinneren ons dingen uit het verleden. De toekomst is er nog niet, dus herinneren kunnen we het ons ook niet. Dat is een feit. Maar een beetje denker staat stil bij de feiten en vraagt zich af waa…
Geld: afspreken is goud
Geld is niet eenvoudig. Dat blijkt niet alleen als je er veel of juist te weinig van hebt, maar ook wanneer in meer algemene zin afgevraagd wordt wat geld eigenlijk is en op welke manieren geld een ro…
Hoeveel breuken zijn er?
Een breuk is een verhouding van twee gehele getallen, ook wel een rationeel getal genoemd. Elk getal van de vorm a/b met a en b gehele getallen is dus een breuk. Omdat er twee gehele getallen nodig zi…
De botsing tussen de reële en de financiële economie
Onze economie bestaat uit twee sectoren die elk volgens eigen principes werken. In de reële economie, dus waar het gaat om de handel in concrete producten en diensten, heerst de wet van vraag en aanb…
Cultussen en mythen in het oude Griekenland
De Griekse mythologie die wij kennen is vooral afkomstig van Homerus en Hesiodus. Het is een collectie van (schitterende) verzen die belevenissen van goden en mensen in tijden van oorlog en voorspoed…
Het algoritme van Euclides
Met het algoritme van Euclides kan op een eenvoudige en zeer efficiënte manier de grootste gemene deler van twee getallen gevonden worden. De Griek Euclides gebruikte het algoritme al meer dan 2000 j…