De polsslag (pols) voelen en interpreteren

Het hart klopt gemiddeld 70 keer per minuut. Dat klinkt heel gewoon en vanzelfsprekend. Toch is het dat niet. Dat het hart zich gedraagt zoals men dat gewend is, hangt af van een ingewikkeld samenspel van veel factoren, variërend van zenuwknopen die precies op het juiste moment ‘vuren’ tot het kalium-natriumgehalte dat er mede voor zorgt dat het hart als een soort accu functioneert. Het opnemen van de pols is technisch gezien gemakkelijk, in tegenstelling tot het interpreteren van de polsslag of hartslag.

Bloeddrukmeter / Bron: Harmid, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Systole, diastole en polsdruk

Bij het opnemen van de pols wordt de druk van het bloed waargenomen in een gesloten systeem, ofwel het slagaderlijk en aderlijk (veneus) vaatstelsel. Het hart is de motor die de bloedcirculatie op gang houdt, opdat de osmotische processen en de gaswisseling probleemloos verlopen.

Systole en diastole

Bij de samentrekking van de linker hartkamerspier is de druk in de slagaders hoog. Men noemt dat de systolische druk (bovendruk). De korte tijd dat het hart ontspant, heet diastolische druk (onderdruk). De polsdruk is het verschil tussen die drukwaarden.

Moderne apparatuur

In de reguliere gespecialiseerde geneeskunde, zoals de intensive care en coronary care (hartbewaking), heeft het voelen of opnemen van de pols een relatief ondergeschikte rol gekregen. De beeldschermen van de moderne apparatuur en het ecg (elektrocardiogram) tonen immers minutieus hoe het hart en de bloedcirculatie functioneren en of er ingegrepen moet worden.

Pols opnemen / Bron: Sgt. Jeanette Copeland, Wikimedia Commons (Publiek domein)

De pols als belangrijke indicator
Toch blijft het voelen van de pols belangrijk, zeker op de ‘gewone’ ziekenhuisafdelingen. De polsslag is in noodgevallen – ook thuis, op straat en op het werk – de eerste indicator of en wat er mis is met het hart en de bloedsomloop. In de diverse verpleegkundige en medische opleidingen wordt dan ook terecht veel aandacht besteed aan de techniek van het pols opnemen en het interpreteren van de polsslag.

Is de pols voelen makkelijk?

Alles is makkelijk als men weet hoe het moet. Technisch gezien stelt het correct opnemen van de pols niet veel voor. Het interpreteren van de polsslag wordt al lastiger. Het vergt kennis van de fysiologie en anatomie van het hart, de bloedsomloop en tal van randprocessen die ervoor zorgen dat de bloeddruk (polsdruk) op peil blijft. De meeste aspecten van de bloedcirculatie komen dan voor het voetlicht.