4chevaux » Specials » Etymologie

De herkomst van woorden in de Nederlandse taal

De herkomst van woorden in de Nederlandse taal Etymologie is eigenlijk taalkundige archeologie. Een etymoloog zoekt naar de herkomst van hedendaagse woorden. Hij zoekt in oude vormen van een taal of zoekt naar overeenkomsten van het woord in andere talen of hij kan concluderen dat een woord 'gewoon' nieuw is. Wat is de herkomst van Nederlandse woorden? Waar komt een bepaald woord vandaan en heeft het woord altijd dezelfde betekenis gehad? Allemaal vragen waar een etymoloog antwoord op probeert te geven.

Er zijn eigenlijk drie mogelijkheden voor de oorsprong van een Nederlands woord.

Erfwoordenschat

Veel talen, zoals het Grieks, Latijn, Germaans en zelfs het Indisch komen allemaal van één oertaal: het Indo-Europees. Het Nederlands stamt af van het Germaans. Het Nederlands is samen met het Duits, Engels en het Fries, een West-Germaanse taal. Het valt dan ook op dat deze vier talen best veel op elkaar lijken. Veel woorden hebben in deze vier talen dezelfde betekenis.

Er zijn dan ook veel woorden die het Nederlands heeft geërfd van het Germaans. Deze woorden, die afstammen van het Germaans, wordt de erfwoordenschat genoemd. Een voorbeeld van een woord uit de erfwoordenschat is het woord 'moeder'. Het Indo-Europese woord voor moeder was 'mater'. Dit woord is na eeuwen nog steeds goed herkenbaar in de afstammelingen van het Indo-Europees: van mother in het Engels tot aan madre in het Spaans.

Leenwoorden

Een tweede mogelijkheid voor de oorsprong van woorden in het Nederlands zijn woorden die niet rechtstreeks uit het Germaans komen, maar bijvoorbeeld uit het Latijn. Deze woorden worden leenwoorden genoemd. De Latijnse woorden zijn vaak via Franse woorden in het Nederlands opgenomen. Er zijn veel 'Franse' woorden in het Nederlands, denk bijvoorbeeld aan trottoir, portemonnee of ambulance.

Nieuwvormingen

Dit zijn woorden die niet in de bovenste categorieën vallen. Dit zijn woorden die nieuw bedacht zijn. Denk bijvoorbeeld aan woorden zoals 'bijstandsmoeder' of 'kakelvers'. Deze woorden zijn bedacht op het moment dat er behoefte aan was, het zijn volledig nieuwe woorden.
Het paard in de Nederlandse taal: Etymologie

Het paard in de Nederlandse taal: Etymologie

Het paard, al eeuwen de vriend van de mens. Het opbouwen van beschavingen was onmogelijk geweest zonder paarden, maar ook voor het winnen van oorlogen was het paard een cruciale factor. Pas nadat de a…
Namen van de maanden van het jaar

Namen van de maanden van het jaar

Iedereen weet dat er twaalf maanden in het jaar zijn. De namen van de maanden worden vaak ter kennisgeving aangenomen. We leren ze op school in de juiste volgorde en daarmee is het vaak klaar. Maar wa…
Etymologie van de tijd

Etymologie van de tijd

Wat is tijd? Tijd is een ongrijpbaar begrip. Mensen houden niet van ongrijpbare dingen. We willen alles in de hand houden en begrijpen. Daarom hebben mensen ooit woorden verzonnen voor de tijd. Wannee…
Etymologie van fietsen

Etymologie van fietsen

Nederland is een fietsland! Volgens een onderzoek in 2011 waren er op dat moment ongeveer 19 miljoen bruikbare fietsen in Nederland. Dat betekent dat Nederland de hoogste fietsdichtheid van de wereld…
Etymologie van fruit

Etymologie van fruit

Fruit is gezond en lekker. Er zijn veel verschillende soorten fruit. We denken er nooit echt bij na, maar waar komen alle namen van het fruit vandaan? De etymologie houdt zich bezig met de vraag waar…
Gepubliceerd door 4chevaux op 20-06-2015, laatst gewijzigd op 20-06-2015. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: FabyGreen, Pixabay
  • http://www.schrijvenonline.org/nieuws/stijl-neologisme (bezocht 19/6/2015)
  • Gerbrand Bakker: Etymologisch woordenboek voor beginners -1997, uitgeverij Piramide, ISBN 9024524806