Alcoholische dranken en de "bierbuik"

Veel mensen letten vooral op hun calorie-inname welke ze binnenkrijgen door middel van hun voeding. Toch kunnen bepaalde drankjes de calorie-inname ongemerkt flink opschroeven. Alcohol is naast eiwitten, koolhydraten en vetten een van de voedingstoffen waar het lichaam energie uit verkrijgt. Nu zit het gevaar voor een "bierbuik" niet zo zeer in het aantal kilocalorieën per drankje maar meer in het aantal drankjes die genuttigd worden en vooral de manier waarop het lichaam met alcohol omgaat.

Hoofdstukken

• Alcoholhoudende dranken
• Standaardglas en de hoeveelheid alcohol
• Alcohol in het lichaam
• Alcohol en gezondheid
• Meest calorierijke dranken

Alcoholhoudende dranken

Alcoholische drankjes bevatten zoals de naam al zegt een percentage alcohol (ethanol). De scheikundige formule van alcohol (ethanol) is C2H5OH. Alcohol is een kleurloze vloeistof en ontstaat door gisting van suikerhoudende vloeistoffen uit:

• granen - bijvoorbeeld bier en sake,
• vruchten - bijvoorbeeld druiven voor wijn,
• melasse - bijvoorbeeld rum.

De hoeveelheid alcohol die ontstaat bij vergisting hangt af van de beschikbare hoeveelheid suikers die in de granen, vruchten of melasse aanwezig zijn. Bij een alcoholpercentage van ca. 15% stopt de vergisting vanzelf. Dranken met een alcoholpercentage tussen 1% en 15% noemt men zwakalcoholische dranken. Door deze zwakalcoholische dranken daarna te distilleren kan men er sterke dranken van maken.

Standaardglas en de hoeveelheid alcohol

Veel alcoholische dranken hebben hun eigen standaardglas. Zo drinkt men bier van 5% uit een glas van 250 ml, wijn van 12% uit een glas van 100 ml, port van 19% uit een glas van 70 ml en sterke drank van >35% uit een glas van 35 ml. Op deze manier bevatten al deze glazen 10 gram pure alcohol. Iedere gram alcohol levert 7 kcal (29 kJ) energie op. Dus als men een standaardglas bier, wijn, port of sterke drank drinkt krijgt men 10 gram alcohol binnen. Een standaardglas bier, wijn, port of sterke drank levert dus 70 kcal aan energie. Wordt er geen gebruik gemaakt van een standaardglas dan is de hoeveelheid pure alcohol moeilijk te bepalen.

Alcohol in het lichaam

Zit men lekker een biertje of een andere alcoholische drank te drinken dan wordt daar over het algemeen wat lekkers bij gegeten. Lekker voor de tv, biertje erbij en een toastje kaas, schaaltje chips of nootjes, of misschien even wat uit de frituur. Alcohol levert, net als koolhydraten, direct energie aan het lichaam. Iedere gram alcohol levert 7 kcal (29 kJ) energie op. Deze alcohol wordt zeer snel door het lichaam opgenomen, 20% meteen in de maag en 80% in de dunne darm. Bij een lege maag is binnen een half uur alle alcohol door het lichaam opgenomen. Bij een volle maag kan dit twee tot drie uur duren. Omdat het lichaam alcohol niet kan opslaan heeft het voorrang bij de stofwisseling. Doordat de omzetting van alcohol deze voorkeur geniet wordt de uitvoering van andere taken van de lever bemoeilijkt. Door deze voorkeur van de stofwisseling wordt ook de afbraak van vet in de lever, welk door middel van voeding is binnengekomen, onderdrukt. Dit vet, welke niet door de stofwisseling in energie wordt omgezet, slaat het lichaam daarom op. Dit wordt voornamelijk in de buikholte opgeslagen, waardoor de zogenaamde "bierbuik" ontstaat. Een bierbuik ontstaat dus niet zo zeer door het drinken van veel bier maar door de voeding die net voor of tijdens het drinken wordt genuttigd. Is echter de totale energie-inname in balans met het energieverbruik dan zal men niet aankomen. Wil men op de lijn letten dan is het verstandig om tijdens het eten geen alcoholische dranken te nuttigen. Ook is het dan verstandig om tijdens het nuttigen van een alcoholisch drankje niet zo veel te snoepen.

Afbraak van alcohol

De hoeveelheid alcohol die het lichaam kan afbreken is afhankelijk van een groep enzymen, de alcoholdehydrogenase ofwel ADH genaamd. ADH bevindt zich in de maag en de lever en zorgt voor de afbraak van ethanol tot ethanal. Het enzym ADH heeft een vaste verwerkingstijd. Het lichaam van een volwassen persoon kan ongeveer 8 gram alcohol per uur afbreken. De soortelijke massa van alcohol is 0,79 g/cm³(bij 20 C°). Drinkt men een glas bier (met 10 gram alcohol) op een lege maag dan is deze binnen een half uur opgenomen in het bloed en naar de lever getransporteerd. Ongeveer 2 tot 3% van de alcohol gaat via het bloed naar de longen en wordt zo uitgeademd. Dit wordt bijvoorbeeld bij een blaastest gemeten. Na een uur en een kwartier is de alcohol afgebroken. Alle alcohol van het glas bier is dus na een uur en drie kwartier volledig uit het lichaam verdwenen.

Alcohol en gezondheid

Alcohol heeft een tweeledig effect op de gezondheid. Meer dan dertig jaar, van diverse, onderzoeken laat zien dat een matig alcoholgebruik een preventieve werking heeft op het ontstaan van hart- en vaatziekte. Het maakt hierbij niet uit van welke drank de alcohol afkomstig is, het verminderde risico hangt samen met het effect van de alcohol zelf. Alcohol heeft namelijk een verhogend effect van het goede HDL-cholesterol in het bloed. Dit HDL-cholesterol zorgt namelijk voor de afvoer van cholesterol uit het lichaam. Alcohol heeft dus een cholesterol verlagend effect. Een officiële richtlijn voor matig alcoholgebruik bestaat niet, maar in Nederland wordt over het algemeen de richtlijn van de Gezondheidsraad uit 2006, gehanteerd. Hier wordt onder matig alcohol gebruik verstaan,

• voor volwassen vrouwen, niet meer dan één standaard glas per dag(10 gram alcohol),
• voor volwassen mannen, niet meer dan twee standaard glazen per dag (20 gram alcohol).

Naast een positief effect heeft alcoholconsumptie ook enkele negatieve effecten. Zo laten diverse onderzoeken zien dat de consumptie van alcohol het risico op kanker verhoogt, Een veilige grens voor het nuttigen van alcohol bestaat niet en ook hier wordt een matige alcoholconsumptie aanbevolen. De oorzaak van dit verhoogde risico op kanker door alcohol is waarschijnlijk gerelateerd aan dat alcohol het DNA beschadigt (hier wordt nog onderzoek naar gedaan maar veel wijst in die richting). Alcohol verhoogt het risico op kanker in de: slokdarm, mond, keel, strottenhoofd, borst (vooral bij vrouwen), darm en de lever. Naast een verhoogd risico op kanker is alcoholconsumptie ook schadelijk voor de hersenen van jongeren. Overmatig alcoholgebruik door ouderen is ook schadelijk voor de o.a. de lever en de hersenen .

Meest calorierijke dranken

Het calorie gehalte van dranken ligt niet enkel bij het alcoholpercentage maar is ook afhankelijk van de hoeveelheid suiker welke in de drank verwerkt is.

Lees verder

• Bewegen om de hersenen gezond te houden
• Lichaamsbouw en krachtsport
• Meest versus minst calorierijke tussendoortjes