Groene daken; beplanting op het dak

Een zadeldak met oranje dakpannen is kenmerkend voor ons Nederlandse straatbeeld. Dit geldt zeker in de oude stadscentra of dorpskernen. In de nieuwbouwwijken zijn daar wel varianten op verschenen. De mooiste én natuurlijkste variant is het groene dak. Nog niet vaak toegepast, maar we zien ze al wel. Daken die zijn uitgerust met beplanting in de vorm van gras of sedum. Groene daken hebben een heel natuurlijke uitstraling, zijn nagenoeg onderhoudsvrij en bovendien milieuvriendelijk. Echter niet alle daken zijn geschikt voor beplanting. De hellingshoek en het draagvermogen bepalen of het dak geschikt is voor beplanting.

• Beplanting op het dak
• Waarom dak beplanting toepassen?
• Soorten teeltlagen voor groene daken
• Aandachtspunten bij de aanleg van een groen dak
• Geschikte beplanting
• Opbouw vegetatiedak
• Toepassingen
• Het groene dak en subsidie

Beplanting op het dak

Op elk plat of licht hellend dak zou dak begroeiing moeten komen. Maar het hele fenomeen van dak beplanting is nog niet breed bekend bij de particuliere huizenbezitter. Als het al wordt toegepast, dan word dit veelal gedaan door overheden of gemeentes, natuurorganisaties of verenigingen. Misschien dat een enkele vooruitstrevende en milieubewuste particulier ook al een groen dak bezit, maar veel zullen het er niet zijn. Toch zijn er ook voor de particulier wel degelijk mogelijkheden om het zelf toe te passen. Het in de inleiding genoemde zadeldak is nadrukkelijk niet een dergelijke mogelijkheid, want dat is te schuin. De aarde en beplanting zouden er net zo snel weer vanaf zakken. Maar dan blijven er toch nog vele mogelijkheden over.

Waarom dak beplanting toepassen?

• Goed voor de luchtkwaliteit; zuurstofproductie en luchtzuivering
• Duurzame oplossing; beschermt de dakbedekking tegen extreme weersinvloeden
• Energiebesparend; De vegetatie werkt isolerend. In de zomer wordt de warmte buiten gehouden en zal het binnen dus koeler zijn. In de winter houdt de vegetatielaag de warmte vast en is er dus minder warmteverlies dan op een traditioneel dak.
• Dempt het omgevingsgeluid
• Onderhoudsvriendelijk
• Milieuvriendelijk; Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijke of milieuvriendelijke materialen. Chemische stoffen die met het regenwater meekomen worden in de teeltlaag opgeslagen en gedeeltelijk omgezet in voor de begroeiing opneembare stoffen. Hierdoor wordt het oppervlaktewater niet verder belast met allerlei chemische verbindingen.
• Vergroting van het groenoppervlak; Meer groen in het straatbeeld verbetert het leefmilieu.
• Waterbuffer; Groene daken nemen een deel van het regenwater op. Dit water komt dus niet terecht in het riool en kan overbelasting voorkomen.

Het effect van bovengenoemde voordelen is wel sterk afhankelijk van de soort teeltlaag die op het dak wordt aangebracht. De effecten zijn het grootst bij een zogenaamd 'zwaar' dak, zoals een kruiden dak.

Soorten teeltlagen voor groene daken

Er zijn verschillende soorten vegetatiedaken of dak beplanting. Ze zijn in te delen naar de dikte van de substraat laag. De substraat laag is de teeltlaag, de beplantingslaag die op het dak wordt aangebracht.

Mos of Sedumdak

Sedum is een klein soort vetplant. Het is er in verschillenden kleuren en kan gecombineerd worden met mos. Voor dak beplanting zijn speciale sedummatten te koop. Te vergelijken met de kant en klare grasmatten. De teeltlaag is ongeveer 6 cm. dik en het gewicht is 60 tot 80 kilo per m².

Grasdak

De teeltlaag is ongeveer 8 cm. dik en het gewicht is ± 100 kilo per m².

Kruiden dak

De teeltlaag heeft een dikte vanaf 15 cm. en een gewicht vanaf 150 kilo per m².

Kant-en-klare groene matten

De techniek staat niet stil. Er zijn inmiddels kant-en-klare groene matten voor op het dak te koop. Deze complete matten bestaan uit een vegetatielaag, beschermfolie en substraat. De prijs van een dergelijk compleet pakket ligt op net iets meer dan €40, - per m².

Aandachtspunten bij de aanleg van een groen dak

Dakconstructie

Hoe is het dak opgebouwd en welke materialen zijn er gebruikt?

Draagvermogen

Wat is het draagvermogen van het betreffende dak? Met andere woorden welk gewicht kan de constructie dragen? In Nederland worden de daken van schuurtjes vaak afgedekt met een laag grind. Deze grindlaag weegt ongeveer hetzelfde als het lichtste vegetatiedak. Het draagvermogen van de meeste schuurtjes is in de praktijk dus al voldoende voor het aanbrengen van een mos/sedumdak.

Hellingshoek

Een plat dak is geen enkel probleem om te beplanten. Maar bij schuine daken ligt dit anders. Wat is de hellingshoek van het te beplanten dak? De maximale hellingshoek mag 20º zijn. Gaat het om een schuiner dak, dan zijn extra technische aanpassingen, zoals een "anti-afschuif-voorziening", noodzakelijk.

Randafwerking

Het dak moet een opstaande dakrand van minimaal 6 à 7 cm. hebben. Dit om te voorkomen dat de vegetatielaag gaat verschuiven.

Afwatering

Hoe zit het met de afwatering van het dak? Hoe lopen de goten en de regenpijp(en)? Het zal wel zo zijn dat het grootste gedeelte van de neerslag in de dak beplanting en de daaronder aanwezige aarde zal worden opgeslagen. Een deel van het water zal vervolgens verdampen of worden gebruikt voor de groei van de planten.

Geschikte beplanting

Sedumdak

• Sagina (Vetmuur)
• Saxifraga (Steenbreek)
• Sedum (Vetkruid)
• Sempervivum (Huislook)

Kruidendak

• Acaena (Stekelnootje),
• Alyssum montanum (Schildzaad)
• Campanula portenschlagiana (Campanula)
• Cymbalaria cheiri (Muurleeuwenbek)
• Erigeron karvinskianus (Mexicaans Madeliefje)
• Festuca (Zwenkgras)
• Iberis sempervirens (Scheefkelk)
• Lage kruidenplanten zijn ook ideaal voor op het dak / Bron: Hans, Pixabay
  Linaria alpina (Alpenvlasleeuwenbekje)
• Silene martima (Lijmkruid)
• Saponaria ocymoides (Zeepkruid)
• Thymus serpyllum (Kruiptijm)

Opbouw vegetatiedak

De standaard opbouw van een vegetatiedak bestaat uit de volgende "lagen":

• Waterdichte en wortelbestendige dakbedekking
• Drainagelaag (bijvoorbeeld kunststof of kleikorrels)
• Substraatlaag (voedingslaag)
• Vegetatielaag (beplantingslaag)

Een groen dak vraagt niet veel onderhoud. Maar een aantal keer per jaar moet er toch wel aandacht aan worden besteed. Controleer het dak minimaal 2x per jaar op ongewenste zaailingen en op onkruid. Kijk dan ook gelijk of de hemelwaterafvoer nog vrij is. Voor een optimale groei kan ook nog 1x per jaar bemest worden met speciaal samengestelde meststof.

Toepassingen

De toepassingen zijn legio, maar hierbij gaat het, zeker voor de particulier, vaak om "bijgebouwen". Te denken valt dan aan het aanbrengen van dak beplanting op schuurtjes, carports, uitbouw of dierenverblijven. Ga nooit zonder de nodige voorbereidingen aan de slag. Informeer bij erkende bedrijven naar de mogelijkheden. Zij kunnen vertellen wat voor het betreffende dak de beste mogelijkheden zijn. Na goede voorlichting is het wel mogelijk om het vegetatiedak zelf op te bouwen.

Naast particulieren gaan ook steeds meer bedrijven en overheidsinstanties over tot het plaatsen van een groen dak.

Het groene dak en subsidie

Steeds meer gemeentes (o.a. Amsterdam, Rotterdam, Utrecht) zijn overgegaan tot het verstrekken van subsidie op de aanleg van een kruiden- of vegetatiedak. Informeer, alvorens aan de slag te gaan, bij uw gemeente of er een subsidieregeling aanwezig is. U kunt zelf ook online controleren of er voor uw woning een subsidieregeling mogelijk is. Kijk hiervoor bij de Groenesubsidiewijzer.