Teez artikelen
Allergie: soorten en achterliggende mechanismen
Het immuunsysteem beschermt ons tegen schadelijke invloeden uit de buitenwereld, zoals bacteriën. Als het lichaam een immuunreactie vertoont tegen stoffen die geen bedreiging vormen voor de gezondhei…De rol van geuren
Terwijl je dit leest, worden je hersenen overspoeld met zintuiglijke waarnemingen. Waarschijnlijk kun je een nauwkeurige beschrijving geven van wat je op dit moment ziet en hoort. En wat ruik je? De k…Van muziekschrift tot muziekspel
In principe is voor ieder melodieus instrument dezelfde “taal” van toepassing: het muziekschrift. Om een partituur te kunnen vertalen naar een instrument, hoef je alleen te weten welke toets, klep…Hermafroditisme en pseudohermafroditisme
Een hermafrodiet is een tweeslachtig persoon, bij wie zowel eierstokken als testes aanwezig zijn. De benaming is ontleend aan de Griekse mythe over de god Hermaphroditus, die tweeslachtig werd toen hi…Mozaïcisme en chimerisme
De lichamelijke eigenschapen en karaktereigenschappen van een mens zijn voor een groot gedeelte bepaald door diens DNA. De genetische opmaak vormt een unieke “blauwdruk”, waarin nauwkeurig beschre…De eerste wet van Newton: statica
De statica gaat uit van lichamen in evenwicht: doordat iedere kracht die op een lichaam werkt wordt gecompenseerd door een andere kracht, wordt het lichaam niet in beweging gebracht (of blijft het met…De tweede wet van Newton: dynamica
In het vorige artikel is de eerste wet van Newton (de statica) aan de orde geweest. Hier worden de tweede wet, ofwel de dynamica, en de derde wet (actie is reactie) besproken. De dynamica beschrijft h…De derde wet van Newton: actie is reactie
In de voorgaande artikelen zijn de eerste en de tweede wet van Newton besproken, ofwel de statica en de dynamica. De derde en laatste wet wordt ook wel omschreven als "actie is reactie". Als lichamen…Aangeboren afwijkingen
Een aangeboren afwijking is een structurele, zichtbare afwijking die bij de geboorte aanwezig is. Meestal betreft dit een structuur die anders is dan gewoonlijk, maar geen belemmering voor de gezondhe…Gezichten tekenen in anime stijl: een meisje
De Japanse tekenwereld houdt er zo haar eigen schoonheidsideaal op na. Je kent ze wel, die meisjes met hun wel érg grote ogen en de meest bijzondere haarkleuren. Ben jij gecharmeerd van de gezichten…Gezichten tekenen in anime stijl: een jongen
Wie zich een voorstelling maakt van de Japanse tekenstijl, zal doorgaans als eerst een meisje met grote ogen en een hoog, klein neusje in gedachten krijgen. Natuurlijk worden er ook mannelijke persona…Regulatie van de lichaamstemperatuur
Om normaal te kunnen functioneren, moet het inwendige van het lichaam een bepaalde temperatuur hebben. Het effect van een afwijkende lichaamstemperatuur wordt duidelijk in het geval van koorts. Dit ka…Regulatie van de bloeddruk
De meeste bezoekjes aan de huisarts gaan gepaard met het meten van de bloeddruk. Als de waarde te hoog of te laag blijkt te zijn, kan dit aanleiding geven tot het voorschrijven van medicatie. Een abno…De glucosehuishouding
Om te kunnen functioneren, heeft het lichaam brandstoffen nodig als bron van energie. Een belangrijke brandstof zijn suikers, waar glucose uit wordt vrijgemaakt. Hoewel de inname van suikers met pieke…Biologie van de menstruatiecyclus
Als een meisje in de puberteit komt, zal zij beginnen te menstrueren. Een maandelijks ongemak, met bloedingen die vaak gepaard gaan met pijnklachten. De uitwendig merkbare bloeding is het eind van de…Regulatie van honger en dorst
Dat je moet eten en drinken om in leven te blijven, zal niemand verbazen. Dat je zo nu en dan trek en dorst krijgt om aan die behoeften te voldoen, zal ook geen nieuws zijn. Maar waar komt het gevoel…Mode in de 16e eeuw
De 16e eeuw wordt ook wel aangeduid als de Renaissance, de tijd van de "wedergeboorte", waarin het middeleeuwse denken werd verlaten om terug te grijpen op ideeën uit de klassieke oudheid. Tezamen me…Mode in de 17e eeuw
De 17e eeuw staat ook wel bekend als de Gouden Eeuw van de Nederlanden. Het was een hoogtepunt van handel, kunst, rijkdom en macht. De Republiek der Verenigde Nederlanden genoot veel aanzien en was di…Liever iets te dik dan inactief: het belang van beweging
Wie niet ziek is, is gezond... maar hoe zorg je ervoor dat je gezond blijft? De gemiddelde Nederlander houdt er niet bepaald een bevorderende leefstijl op na. Zo'n 45% van alle volwassenen heeft overg…Botox: meer dan een anti-rimpel middel
Het Hollywood-gezicht kan niet meer zonder: Botox is hét "wondermiddel" tegen de gevreesde tekenen van veroudering. Maar niet alleen vrouwen die de eeuwige jeugd nastreven zijn blij met het bestaan v…Hirsutisme: baardgroei bij vrouwen
Gezichtsbeharing bij vrouwen staat niet bepaald te boek als één der schoonheidsidealen. Naast zware wenkbrauwen kan er sprake zijn van een bescheiden aantal haartjes die de suggestie wekken van een…Neglect: halfzijdige verwaarlozing
Eén van de meest merkwaardige verschijnselen van hersenschade is neglect. Patiënten met deze aandoening "negeren" als het ware een lichaamszijde, zowel ten aanzien van de waarneming als het motorisc…Agnosie: het niet meer kunnen herkennen/benoemen
Een vrouw wordt wakker in een onbekende ruimte. Haar blik gaat naar een voorwerp dat aan het plafond hangt, maar ze weet niet wat het is. Ze kijkt naast zich en ziet een man, ook hij is haar onbekend.…Afasie en apraxie: verlies van spreek- en beweegvaardigheid
Het verloren gaan van het vermogen tot spreken is een symptoom dat vaak gezien wordt bij patiënten die een beroerte hebben gehad. Ook het begrijpen van gesproken taal kan zijn aangedaan. Deze verschi…Verandering van persoonlijkheid na hersenschade
Dementie, een beroerte of een andere vorm van hersenschade kan vele soorten functieverlies met zich meebrengen. Het meest treffende effect voor de omgeving is vaak een verandering in de persoonlijkhei…Siamese tweelingen
Wanneer een tweeling onderling verbonden is door met elkaar vergroeide lichaamsdelen, spreken we van een Siamese tweeling. Nu en dan komt een Siamese tweeling in de belangstelling van de media, als ch…Parasitaire tweelingen
Mensen met drie armen, vier benen, of een extra hoofd... Het klinkt als sprookjesachtige bedenksels, maar ze bestaan echt. Deze mensen dragen de lichaamsdelen van een onvolgroeide tweelingbroer- of zu…Leven zonder armen, benen of geen van beide
Mensen kunnen een ledemaat missen als gevolg van een amputatie, bijvoorbeeld als zij aan een doorbloedingsstoornis lijden of een ongeluk hebben gehad. Het komt echter ook voor dat een kind zonder arme…Leven met een ernstige gezichtsaandoening
Iedereen heeft zo zijn of haar onzekerheden met betrekking tot het gezicht. Hier en daar zou er wel iets bijgeschaafd mogen worden, zodat het allemaal net wat mooier zou zijn. Maar zoals bij alles het…Aangeboren botafwijkingen: leven met een abnormaal skelet
Botten geven ons lichaam stevigheid en steun en maken beweging mogelijk. Het belang van het bottenstelsel wordt duidelijk wanneer we iemand zien lopen met zijn gebroken been in het gips, of wanneer ee…Dwerggroei: voor altijd klein
Van oudsher zijn kleine mensen een geliefd gezelschap. We zien ze afgebeeld naast koningen en koninginnen op statige schilderijen, en ze vertolken diverse populaire personages in de filmindustrie. Het…Uitgemergeld als een levend skelet: hoe kan het zover komen?
In onze tijd van een mager schoonheidsideaal worden we niet zelden geconfronteerd met uitgeteerde meisjes die lijden aan anorexia nervosa. We kijken er met verwondering en afgrijzen naar en vragen ons…Ichthyosis: mensen met een geschubde huid
De lichaamsbouw van een mens, maar een huid als van een reptiel... Het klinkt misschien meer science-fiction-achtig dan medisch. Toch betreft het een genetisch bepaalde aandoening waar zo nu en dan ee…Gigantisme: de reuzen onder de mensen
Nederlanders behoren tot de langste mensen ter wereld. Maar er is altijd een overtreffende trap: sommige mensen stijgen ruim boven de twee meter uit. Onze leefomgeving is niet berekend op dit soort bu…
Snoep en snacks: waarom is ongezond eten zo lekker?
Voor velen is het een herkenbaar dagelijks dilemma: die lekkere reep chocola, dat aanlokkelijke gebakje, die verleidelijke kroket... Je hebt er ontzettend zin in, maar probeert je in te houden; omwill…Brain Pong: de toekomst van computergames?
Een van de eerste computerspellen was "Pong", het elektronisch pingpongen. De huidige gamer zal dit spelletje doorgaans als te "primitief" ervaren. Een zeer eenvoudig concept, geen grafische poespas..…
Optische illusies
De wereld zoals wij die waarnemen is slechts een afspiegeling van de daadwerkelijke omgeving. Die afspiegeling is niet altijd even accuraat. Dit merken we als ons gezichtsvermogen door ouderdom achter…
Egypte: symboliek van de Nijl
De Nijl wordt wel de "levensader" van Egypte genoemd. Wie al eens heeft rondgetrokken door het Egyptische landschap, zal deze benoeming volmondig beamen. Daar waar het Nijlwater reikt, bruist het leve…
Medische terminologie: oriëntatie in het lichaam
Iedere beginnende medische student staat voor de taak om het lichaam, met al zijn spieren, botten, organen, zenuwen en bloedvaten, in het geheugen te prenten. Als de plaatjes al niet ingewikkeld genoe…Het tijdperk van de klok
's Ochtends gaat stipt om 7 uur de wekker, je zorgt ervoor dat je netjes op tijd op het werk bent, wacht tot het lunchuur ingaat voor een welverdiende pauze en verlaat liefst geen minuut later dan nod…
Een kijkje in het hoofd van een baby
Als een pasgeborene zijn ogen opent, openbaart zich een wereld met niets dan geheimen. Vanaf dat moment begint een reis vol ontdekkingen, een groeiend bewustzijn van zichzelf en de omgeving. In de eer…Haute couture: kunst op de catwalk
Ze vormen het hoogtepunt op de catwalk: de zogenoemde haute couture creaties van 's werelds meest gerenommeerde modeontwerpers. Deze extravagante jurken, vervaardigd van kostbare materialen en met mee…
Vlinders in je buik: waar komen die vandaan?
Iedereen kent het wel: de kriebels die je in je buik voelt als je zenuwachtig bent, of als een der Cupido's pijlen je getroffen heeft. En de zogenoemde "onderbuikgevoelens", ofwel je intuïtie. Maar w…
De biologie van de kleurenvisie
Heb je je ooit wel eens afgevraagd of de wereld zoals jij die ziet, er hetzelfde uit zou zien als je door de ogen van een ander zou kijken? Of het rood van een appel nog wel hetzelfde rood zou zijn? H…
Out-of-body experience
De "out-of-body experience" is een fascinerend en bevreemdend verschijnsel waarbij een persoon het gevoel heeft dat hij uit zijn lichaam treedt en van een afstand naar zichzelf kijkt. Het is een fenom…
Hoe werkt MRI (magnetic resonance imaging)?
MRI (ofwel “magnetic resonance imaging”) is een techniek die beeldvorming van het lichaam mogelijk maakt op basis van magnetisme. Verschillende soorten weefsels wijken van elkaar af met betrekking…De Neanderthaler in ons
De mens en de Neanderthaler hebben ooit samen het prehistorische Europa en Midden-Oosten bevolkt. Hoe gingen de twee menssoorten eigenlijk met elkaar om? Evolutionair biologisch onderzoek heeft uitgew…
Verslaafd aan shoppen
We houden van geld verdienen, maar misschien nog wel meer van geld uitgeven. Met de overvloed aan winkels die tot onze beschikking staan en het gemak van internetshopping, is het gemakkelijker dan ooi…
Waarom is gapen aanstekelijk?
Het is vroeg in de ochtend en je zit in de trein op weg naar je werk. Het feestje van de vorige avond had langer geduurd dan de bedoeling was, en je voelt het tekort aan slaap aan je zware oogleden. J…
De vorming van het geheugen
Iedereen draagt herinneringen met zich mee. Goede ervaringen, maar ook slechte, maken je de persoon die je bent. Sommige momenten uit je leven staan je nog helder voor de geest, terwijl je vele andere…Gezichten tekenen in anime stijl: een slechterik
Wie een beetje thuis is in de Japanse tekenfilms, kent ze wel: het lijzige type met lang haar, een duistere blik en een donkere stem. Personages met dit profiel streven ernaar een of ander kwade krach…Mode in de 18e eeuw
Geen eeuw kende een zo groot contrast als de 18e eeuw. Hier kwam de extravagantie van de mode tot haar historische hoogtepunt: niets was te breed, te hoog, te diep, te opgesmukt of te bizar. Korsetten…Mode in de 19e eeuw
In de 19e eeuw werden grote stappen gezet naar de moderne wereld: de industrialisatie bracht machines, fotografie begon de schilderkunst te verdringen. Het herenkostuum ontwikkelde zich tot de vorm di…Het muziekschrift: muzieknoten en de notenbalk
Muziek kent een eigen schrift, een verzameling tekens en termen waarmee een melodie kan worden omgezet naar een vaste vorm. Dankzij het muziekschrift hebben muzikale meesterwerken zoals die van Mozart…Het muziekschrift: muziektekens, maten en muziektermen
In het eerste deel van deze reeks is een inleiding gegeven in de ontcijfering van het muziekschrift. Muzieknoten, de notenbalk en muzieksleutels zijn reeds behandeld. Hier zal worden vervolgd met een…