Kniekuilcyste of Bakerse cyste: symptomen en behandeling

Een kniekuilcyste of Bakerse cyste duidt op een kleine, vaak pijnloze zwelling in de knieholte, wat vaak wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening in de knie, bijvoorbeeld door knie-artrose of doordat de knieband is gescheurd of het kraakbeen is beschadigd. Het gevolg is een strak gevoel in de knieholte en het buigen van de knie is lastig. De zwelling doet meestal geen pijn. Bij inspanning nemen de klachten toe. Behandeling bestaat vaak uit het aanpakken van de onderliggende aandoening. Een kniekuilcyste staat normaal gesproken niet op zichzelf. Oefentherapie (fysiotherapie) bij kniekuilcyste of Bakerse cyste zorgt ervoor dat je blijft bewegen zonder iets te forceren. Een operatie is bij een cyste in de knieholte zelden nodig. Een kniekuilcyste komt het meest voor bij kinderen van 4 tot 7 jaar en bij volwassenen van 35 tot 70 jaar.

• Wat is een kniekuilcyste?
• Oorzaken van een kniekuilcyste
• Wie krijgen een Bakerse cyste?
• Symptomen van een kniekuilcyste
• Complicaties cyste in de knieholte
• Ruptuur
• Diepe veneuze trombose
• Infectie
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een kniekuilcyste
• Behandeling van een onderliggend probleem aan de knie
• Behandeling om de symptomen te verlichten
• Andere behandelingen
• Prognose
• Preventie

Wat is een kniekuilcyste?

Een kniekuilcyste, ook wel Bakerse cyste genoemd¹, duidt op een kleine, vaak pijnloze zwelling in de knieholte, wat aanvoelt als een zachte zwelling gevuld met water. Vaak is het een uiting van een andere aandoening in de knie, bijvoorbeeld artrose. Het kniegewricht is gevuld met gewrichtsvocht, ook wel synoviaal vocht genoemd. Bij een teveel aan vocht kan de gewrichtsholte (synoviale holte) zich via openingen in het achterste kapsel naar achteren uitbreiden en aldaar een cyste vormen. Deze cyste wordt een kniekuilcyste genoemd. Door de zwelling in de knieholte wordt het buigen van de knie belemmerd. Wanneer je actief bent, kan dit pijn doen.

Oorzaken van een kniekuilcyste

Het ontstaan van een kniekuilcyste is vaak een uiting van een andere aandoening aan de knie. Als een gewricht beschadigd is, maakt het immers meer vloeistof aan, dat zich vervolgens naar de knieholte verspreidt door een van de openingen van het achterste kapsel wat de zwelling tot gevolg heeft. Het kniegewricht kan geprikkeld worden door onder meer de volgende oorzaken:

• trauma of letsel aan de knie, bijvoorbeeld: de knie is gekneusd, de knieband is gescheurd of het kraakbeen is beschadigd (gescheurde meniscus);
• artritis, met name reumatoïde artritis;
• artrose van het kniegewricht (bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn);
• infectie;
• onbekende oorzaken (soms ontwikkelt een kniekuilcyste zich bij kinderen zonder duidelijke reden).

Wie krijgen een Bakerse cyste?

Een Bakerse cyste komt het meest voor bij kinderen van 4 tot 7 jaar en bij volwassenen van 35 tot 70 jaar. Een kniekuilcyste komt echter veel vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. Je bent meer kans om een kniekuilcyste te ontwikkelen als je een onderliggend probleem met je knie hebt. Artritis is de meest voorkomende aandoening die wordt geassocieerd met een kniekuilcyste. Het kan hier gaan om verschillende vormen van artritis, zoals artrose, reumatoïde artritis, psoriatische artritis en jicht. Een kniekuilcyste kan zich ook ontwikkelen als je een gescheurde meniscus hebt (gehad) of als er iets aan de hand is met een van de ligamenten in de knie, of als je een infectie in je kniegewricht hebt gehad.

Symptomen van een kniekuilcyste

Een kniekuilcyste kan de volgende symptomen en klachten geven:

• een zwelling in de knieholte, die per dag kan variëren in grootte;
• de zwelling doet meestal geen pijn;
• je kunt een kloppend gevoel in de knieholte ervaren;
• beperkte mobiliteit van het kniegewricht;
• een gevoel van beklemming aan de achterzijde van de knie wanneer het been wordt gestrekt.

Een gescheurde Bakerse cyste (een ruptuur) kan klachten geven die lijken op een trombosebeen.

Complicaties cyste in de knieholte

Ruptuur

De meest voorkomende complicatie van een kniekuilcyste, is een ruptuur. Als dit gebeurt, kan de vloeistof vanuit de cyste lekken in je kuitspier. Dit kan zwelling van je kuit veroorzaken. Je kunt ook last krijgen van jeuk, vanwege irritatie die wordt veroorzaakt door de vloeistof die uit de cyste lekt. Ongeveer 1 of 2 van de 20 Bakerse cysten scheuren.

Diepe veneuze trombose

Indien een kniekuilcyste scheurt, kan het heel moeilijk zijn om het verschil tussen een gescheurde cyste en een diepe veneuze trombose (DVT) vast te stellen. Een DVT is een bloedklonter die gevormd wordt in een ader van je been. In deze gevallen is het belangrijk dat onderzoek wordt uitgevoerd om DVT uit te sluiten, omdat het een ernstige aandoening is die behandeling nodig heeft.

Infectie

In zeer zeldzame gevallen kan een Bakerse cyste geïnfecteerd raken.

Onderzoek en diagnose

Een kniekuilcyste wordt gediagnosticeerd met behulp van een aantal testen, zoals:

• lichamelijk onderzoek;
• anamnese (hetgeen een patiënt met betrekking tot de medische voorgeschiedenis en relevante omstandigheden van zijn klacht aan de arts kan vertellen);
• röntgenonderzoek bij inwendig letsel van het kniegewricht;
• een MRI-scan van de knie kan worden gemaakt om te onderzoeken of er schade in de knie is (pezen, kapselstructuren, gewrichtsschijven, spieraanhechtingen en kraakbeen kunnen middels deze techniek goed in beeld worden gebracht);
• echografie.

Behandeling van een kniekuilcyste

Meestal verdwijnt een kniekuilyste vanzelf. Aangezien een kniekuilcyste meestal niet zelf de oorzaak is van de aanmaak van het synoviaal vocht, is het belangrijk om de onderliggende oorzaak op te sporen en te behandelen. De huisarts zal onderzoeken waarom je knie zoveel gewrichtsslijm aanmaakt en wat daaraan gedaan kan worden. Bij effectieve aanpak van de oorzaak, zal de cyste meestal vanzelf verdwijnen. Een operatie is zelden nodig en weinig succesvol. Voor het bevorderen van het herstel kan het regelmatig aanspannen van de kuitspieren helpen. Oefentherapie dient bij voorkeur onder begeleiding van een fysiotherapeut plaats te vinden, om te voorkomen dat je eenzijdig traint waardoor er weer andere klachten optreden.

Behandeling van een onderliggend probleem aan de knie

Het is belangrijk dat een eventueel onderliggend probleem aan de knie wordt behandeld bij een kniekuilcyste. Dit kan helpen om de grootte van de cyste te doen afnemen en de zwelling of pijn te verminderen. In geval van artrose, kan een steroïde injectie in de knie helpen om pijn en ontsteking te verlichten. Dit betekent echter niet dat de cyste niet kan terugkomen. Bij een blessure aan de knie, zoals een meniscusscheur, kan behandeling van dit euvel helpen bij het verlichten van de klachten van een kniekuilcyste.

Behandeling om de symptomen te verlichten

Als je pijn en ongemak ondervindt als gevolg van de kniekuilcyste, kan één of meer van de volgende maatregelen nuttig zijn:

• Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Deze kunnen helpen om pijn te verlichten en kunnen ook ontsteking en zwelling beperken. Er zijn vele soorten en merken. Ibuprofen is vrij verkrijgbaar bij drogist en apotheek, dus zonder recept. Voor sommige andere NSAID's kun je een recept nodig hebben. Bijwerkingen treden soms op bij het gebruik van NSAID's. Buikpijn en bloeden uit de maag zijn de meest ernstige. Sommige mensen met astma, hoge bloeddruk, nierfalen en hartfalen, mogen geen NSAID's gebruiken. Neem daarom eerst contact op met je arts of apotheker voordat je NSAID's gaat gebruiken.
• Sterkere pijnbestrijding. Als de cyste openbreekt, kan er vloeistof uit de cyste lekken in de kuit en hevige pijn veroorzaken. In dit geval kunnen sterkere medicijnen nodig. Vraag je huisarts om advies.
• IJs kan ook helpen om de zwelling en pijn te verminderen. Leg ijs op de knie rondom de cyste. Plaats niet rechtstreeks ijs op de huid. Er moet een washandje of iets dergelijks tussen om bevriezing van de huid te voorkomen. Je moet je knie zo snel mogelijk koelen als het pijn gaat doen. IJs vermindert de zwelling en ontsteking. Breng het ijs gedurende 10-30 minuten aan. Minder dan 10 minuten heeft weinig effect. Meer dan 30 minuten kan de huid beschadigen.
• Krukken. Het kan nodig zijn krukken te gebruiken totdat de klachten wat afgenomen zijn. Ze helpen om het aangedane been te ontlasten terwijl je loopt.
• Fysiotherapie. Het in beweging houden van je kniegewricht en het gebruik van spierversterkende oefeningen om de spieren rond je knie te trainen, kan nuttig zijn.

Andere behandelingen

Er zijn een aantal andere behandelingen die soms worden gebruikt:

• Drainage: soms kan de arts een naald gebruiken om overtollig vocht af te voeren uit je kniegewricht om de symptomen te verlichten.
• Cortison (steroïden) injectie: dit wordt soms gebruikt na vochtafvoer, om de pijn en ontsteking te verminderen.
• Operatie om de cyste verwijderen: dit gebeurt soms, vooral als een cyste zeer groot of pijnlijk is en/of als andere behandelingen niet werken.

Prognose

Soms verdwijnt een Bakerse cyste vanzelf. Als de cyste echter groot is en pijn veroorzaakt, kan de arts een behandeling aanbevelen. Het is vaak het beste om de oorzaak van het knieprobleem te behandelen om van de cyste af te komen en te voorkomen dat deze weer terugkomt.

Preventie

Het voorkomen van knieblessures is de beste manier om een kniekuilcyste te voorkomen. De volgende maatregelen kunnen hierbij helpen:

• Het dragen van goed en ondersteunend schoeisel.
• Gebruik de ballen van je voeten om te draaien in plaats van je knieën.
• Zorg voor een goede warming-up voordat je gaat sporten en daarna een cooling-down. Een cooling-down is het omkeerde van een warming-up en bestaat vaak uit een combinatie van rustige cardio en wat rekoefeningen.
• Direct stoppen bij een knieblessure. Het is belangrijk om te koelen, te rusten het aangedane been hoog te leggen wanneer dit gebeurt.

Noot:

1. De kniekuilcyste is het eerst beschreven door Dupuytren in 1829. Baker beschreef de cyste in 1877 en sindsdien wordt het ook de Bakerse cyste genoemd.

Lees verder

• Pijn aan de knie: stekende, brandende of zeurende kniepijn
• Pijn in knieholte: oorzaken van pijn aan achterkant van knie
• Peesontsteking: tendinitis in schouder, pols, knie of dij
• Patellofemoraal pijnsyndroom: symptomen en behandeling
• Artrose: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose