Phthisis bulbi: Afgestorven oog door oogziekte
Bij phthisis bulbi, ook bekend als een afgestorven oog, heeft een patiënt een gekrompen oogbol met atrofische en ongeorganiseerde intra-oculaire structuren. Dit vloeit voort uit een verscheidenheid van ernstige oogaandoeningen. Dystrofische calcificatie is gebruikelijk. Oorzaken van deze terminale oogschade omvatten trauma, infectie, uveïtis en andere ontstekingen, straling, chronische netvliesloslating en retinoblastoom. De oogbol werkt niet waardoor de patiënt blind is in dat oog. De behandeling verloopt erg moeilijk en veelal krijgt de patiënt uiteindelijk een oogprothese.
Oorzaken phthisis bulbi
Uveïtis is de belangrijkste oorzaak van phthisis, gevolgd door een
oogtrauma en een
infectie. Een diffuse
ontsteking, straling, een chronische
netvliesloslating,
retinoblastoom (
medische term voor "netvlieskanker"), een zware behandeling van
glaucoom en een
auto-immuunziekte (zoals bijvoorbeeld de
ziekte van Behçet) leiden mogelijk eveneens tot phthisis. Zelfs een complicatie van oogchirurgie leidt mogelijk tot phthisis bulbi. Het interval tussen het tijdstip van de diagnose en de ontwikkeling van phthisis is de langste bij patiënten met uveitis. Bij retinoblastoom treedt phthisis bulbi op als gevolg van tumornecrose.
Epidemiologie afgestorven oog
Er zijn in de medische literatuur geen exacte cijfers bekend rond phthisis bulbi. Afhankelijk van de onderzoeksresultaten, vertoont uiteindelijk zo’n 2,5 tot 5% van de mensen met retinoblastoom phthisis bulbi. Verder zijn er geen gegevens te vinden over deze oogaandoening.
Symptomen
Meestal duurt het enkele jaren voordat phthisis bulbi optreedt; het afsterven van het oog is namelijk de laatste, terminale fase van het oog. De oogbol ziet er klein, gekrompen en anatomisch misvormd uit. Het oog is als het ware verschrompeld door een tekort aan kamerwater. De intra-oculaire druk (oogdruk) benadert 0 mm Hg bij een
oogdrukmeting. Bijgevolg vervormt de cornea (het hoornvlies) waardoor
corneaoedeem en littekens ontstaan die leiden tot de ontwikkeling van cataract (vertroebelde ooglens). Het oogvolume vermindert tot de helft of een derde van het normale oogvolume waarbij de ooglagen (sclera) verdikt zijn. Het kamerwater ontvangt te weinig voeding. Wanneer
oedeem optreedt in de macula (
maculaoedeem) en de oogzenuw, krijgt de patiënt problemen met zijn gezichtsvermogen. Ten slotte is een totale netvliesloslating en littekenvorming mogelijk.
Diagnose en onderzoeken oogaandoening
De oogarts doet een
uitgebreid oogonderzoek. De intraoculaire structuren (oogstructuren) van phthisis bulbi zijn door klinisch onderzoek of beeldvorming lastig te identificeren. Uiteraard is wel aan de buitenkant te zien dat het oog verschrompeld is. Vaak treedt calcificatie (verkalking) op in het oog. De oogdruk is ongeveer 0 mm Hg.
Behandeling oogziekte
Het behandelen van phthisis is bijzonder moeilijk. Er is geen behandeling voorhanden voor het herstellen van het gezichtsvermogen. Een
hoornvliestransplantatie is niet mogelijk omdat de voeding uit het kamerwater ontbreekt. De patiënt krijgt indien nodig een
enucleatie (oog verwijderende operatie) wanneer hij bijhorende chronische
pijn heeft of omwille van cosmetische redenen. Na de ingreep komt hij in aanmerking voor een
oogprothese. Zo verbetert hij zijn uiterlijk voor de buitenwereld. De oogprothese bevordert eveneens de groei van de oogkasstructuur.
Belangenvereniging
In Nederland bestaat de
Vereniging OOG in OOG waar mensen met phthisis bulbi terecht kunnen. Het dragen van een oogprothese is namelijk toch voor heel wat patiënten op mentaal vlak een grote stap. Bij deze organisatie kan een patiënt informatie opvragen. Daarnaast is het mogelijk om contact uit te wisselen met lotgenoten. Bovendien maakt de Vereniging OOG in OOG werk van contacten met ziekenhuizen en ocularisten (oogprothesemakers).
Lees verder