Simonszand - zandplaat tussen Schiermonnikoog en Borkum

Simonszand is een onbewoonde zandplaat in het zeegat tussen het Nederlandse waddeneiland Schiermonnikoog en het Duitse waddeneiland Borkum. Het ligt tussen het oostelijke staartje van Schier en Rottumerplaat in. Het eiland is erg aan verandering onderhevig en aan Simonszand kun je zien hoe dynamisch het Waddengebied is. De zandplaat ligt op de plek waar eeuwen geleden het eiland Bosch lag dat in de Allerheiligenvloed van 1570 in de golven verdween. In 2012 splitste Simonszand in twee delen en in de 21ste eeuw dreigt ook deze zandplaat te verdwijnen.

Zandplaat tussen Waddeneilanden Schiermonnikoog en Borkum

• Simonszand
• Zandplaat met helm en biestarwegras
• Zeehonden
• Vogels en hvp
• Robinson Crusoe van Simonsland
• Bosch
• Natura-2000
• Wadlopen

Simonszand

Simonszand is een zandplaat die bestaat sinds de 19e eeuw en die oostelijk van Schiermonnikoog ligt. In de 19e eeuw wordt de plaat op zeekaarten vermeld. Het ligt vlakbij het Friese waddeneiland Schiermonnikoog maar behoort tot de Groningse gemeente Eemsmond.

Noordpolderzijl

Simonszand ligt schuin voor de kust van de Groningse dorpen Warffum, Usquert, Uithuizen en Uithuizermeeden. Schuin onder Simonszand ligt in Groningen ook het getijdehaventje van Noordpolderzijl. Recht tegenover Simonszand ligt Pieterburen, in de Groningse gemeente De Marne, het dorp waar Zeehondencentrum Pieterburen en wadloopcentra zijn gevestigd.

Zandplaat met helm en biestarwegras

Simonszand is een zandplaat tussen twee geulen in. Aan de westkant ligt de geul Eilanderbalg en aan de oostkant de Spruit. NASA maakt in 2005 een mooie satellietfoto van Simonszand en de platen Rottumerplaat en Zuiderduin, maar een fikse storm in maart 2012 heeft aan dat beeld wel iets veranderd. De Eilanderbalg verlegde zijn stroom en zorgde ervoor dat Simonszand in tweeën werd gesplitst en maakte verbinding met Spruit. Voor 2012 begonnen zich op de plaat duintjes te vormen, maar na de storm zijn die nagenoeg verdwenen. Bij hoogwater is de plaat ongeveer 84 hectare groot, maar de grootte neemt af. Men vreest voor het voortbestaan van Simonszand. Al wat er groeit is wat helm en biestarwegras.

Zeehonden

Simonszand is een geliefde plek voor zeehonden. De plaat is vooral bij gewone zeehonden in trek al komen er ook grijze zeehonden. Ze komen er om te rusten, te baren en hun jongen te zogen. Zeehondentellers tellen op sommige dagen wel tussen de 300 en 500 dieren, die vooral op de westkant van de plaat liggen, de kant die naar Schiermonnikoog gericht is. De storm van 2012 en de breuk van het eiland heeft de plaat voor zeehonden aantrekkelijker gemaakt. Sindsdien liggen er veel meer dan voor die tijd.

Vogels en hvp

De plaat is ook van belang voor vogels. Het is een hoogwatervluchtplaats (hvp). Met hoogwater komen de vogels naar het zand om te foerageren en te wachten tot het water laag is geworden en het gebied waar ze eten kunnen vinden weer danig is verruimd. Broeden doen de vogels er niet meer, sinds de plaat kleiner is geworden en de duintjes zijn verdwenen.
De vogels die Simonszand als hvp gebruiken zijn:

• drieteenstrandloper;
• wulp;
• kanoet;
• scholekster;
• zilvermeeuwen;
• eidereend;
• stormmeeuw;
• bonte strandloper;
• grote mantelmeeuwen.

Robinson Crusoe van Simonsland

Simonszand is een tijdje bewoond geweest door een student van de Landbouwhogeschool Wageningen. Arie Brader betrok een drenkelingenhuisje op palen en verbleef in 1973 zes weken op wat hij ‘Simonsland’ noemde. De student deed er onderzoek naar zeehonden. Brader werd in de kranten de Robinson Crusoe van Simonsland genoemd.

Bosch

Simonszand ligt ongeveer op de plek waar het vroegere waddeneiland Bosch heeft gelegen. Het verdween in de 16e eeuw tijdens de Allerheiligenvloed van 1570. De stormvloed vaagde het eiland compleet weg. Bosch staat nog genoemd op zeekaarten uit de middeleeuwen en zelfs in het begin van de 18e staat er nog een aanduiding van Bosch op de kaart, maar daarna is het weg. Archeologen speuren op Simonszand af en toe naar overblijfselen van Bosch: het eiland lag waar tegenwoordig Simonszand ligt.

Beheer van het gebied

Het onbewoonde eilandje en het water er omheen wordt beheerd door Rijkswaterstaat en Waddenunit met de Ms Harder.
IMARES, het onderzoeksinstituut dat onderzoek doet naar mariene ecosystemen, telt er zeehonden en SOVON, een non-profit organisatie die onderzoek doet naar vogels in Nederland, telt met vrijwilligers de vogels.

Natura-2000

Simonszand is een Natura-2000 gebied en onderdeel van het Werelderfgoed Waddenzee. De plaat valt onder de Natuurbeschermingswet artikel 20 en wordt beschermd. Het is een belangrijk gebied voor de zeehonden en vogels en daarom mag de plaat mondjesmaat betreden worden. De oostkant van de zandplaat is permanent gesloten voor publiek. De westkant is verboden terrein tussen 15 mei en 1 september. Dat is de periode dat gewone zeehonden er hun jongen baren en zogen. De plaat is ook gesloten tijdens hoogwater. Niemand (behalve onderzoekers en mensen met een telopdracht van SOVON of IMARES) mag de plaat betreden vanaf drie uur vóór en drie uur ná hoogwater. In die uren is Simonszand een hoogwatervluchtplaats voor de vogels.

Simonszand zien

Simonszand is te zien vanaf de oostpunt van Schiermonnikoog. Op het Waddeneiland worden speciale huifkartochten georganiseerd om zeehonden op de plaat in het gat te spotten. Vanuit de Friese en Groningse kust en vanaf de Waddeneilanden worden door diverse bedrijven wadtochten aangeboden die ook Simonszand aandoen. Particulieren kunnen er met hun bootje, zeiljacht of kajak komen. Zij worden geacht de Erecode voor Wadvaarders in acht te nemen. Die code houdt in dat er met respect wordt omgegaan met de omgeving, dat er niets wordt verstoord en vernield en dat er geen rommel wordt achtergelaten.

Wadlopen

Vanuit Groningen en Friesland worden verschillende wadlooptochten georganiseerd. Een van de tochten op het programma was naar Simonszand. Het was een geliefde tocht omdat op de plaat altijd wel zeehonden zijn te zien. Door de storm van 2012 is de situatie veranderd en is het wantij waarover de wadlopers naar Simonszand liepen verloren gegaan. De plaat was al moeilijk bereikbaar en is sinds 2012 nog veel moeilijker bereikbaar voor wadlopers. De wadlooptochten naar Simonszand werden altijd al omschreven als pittige tochten. Ze werden onder meer gelopen vanuit Kleine Huisjes, met een terugtocht naar Lauwersoog per boot. Het was vier uur wadlopen naar de plaat, een tocht van 12 kilometer. Wadloopcentra lopen de tochten niet meer, totdat de situatie in het wad zo verandert dat het weer kan.

Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

Simonszand is een van de tien onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee.
Alle tien op een rijtje, van west naar oost:
Razende Bol;
Richel;
Griend;
Robbenbank;
Rif;
Engelsmanplaat;
Simonszand;
Rottumerplaat;
Rottumeroog;
Zuiderduin.

Lees verder

• Razende Bol – onbewoond eiland bij Texel
• Griend - onbewoond vogeleiland in de Waddenzee
• Waddeneiland Schiermonnikoog – eiland van schiere monniken
• Borkum – Waddeneiland van jutters en walvisvaarders
• Bosch - verdwenen Waddeneiland bij Schiermonnikoog