Eierstokkanker: Kanker in eierstokken met weinig symptomen
Eierstokken (ovaria) zijn ovaalvormige vrouwelijke voortplantingsorganen die nodig zijn voor de productie van eieren. Bij eierstokkanker (ovariumcarcinoom, ovariumkanker), de vijfde meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen, start de kanker in de eierstokken. Hoewel de exacte oorzaak van eierstokkanker niet bekend is, zijn een aantal risicofactoren gekoppeld met de ziekte waaronder een hogere leeftijd van een vrouw. De meerderheid van de patiënten met eierstokkanker vertoont geen symptomen. Andere vroege symptomen zijn rugpijn, pijn in de onderbuik en een snel vol gevoel. Afhankelijk van het kankerstadium is chirurgie en chemotherapie mogelijk.
Oorzaken eierstokkanker
Eierstokkanker ontstaat wanneer de cellen in de eierstokken groeien en zich ongecontroleerd vermenigvuldigen. Ze vormen daarna een tumor in de eierstokken. De exacte oorzaak van eierstokkanker is niet bekend, maar wel zijn enkele verhogende risicofactoren bekend. De meerderheid van eierstokkanker ontstaat uit het epitheel (buitenste bekleding) van de eierstok.
Risicofactoren kanker in eierstokken bij vrouwen
Volgende risicofactoren zijn bekend voor eierstokkanker.
- Aandoeningen: Endometriose (pijn rond de menstruatieperiode bij een vrouw)
- Anticonceptie: Vrouwen die nog nooit de anticonceptiepil hebben genomen, hebben een hoger risico.
- Asbest: De blootstelling aan asbest verhoogt de kans op het krijgen van kanker in de eierstokken.
- Bevalling: Des te ouder de vrouw bij de bevalling is, des te hoger het risico op eierstokkanker.
- Borstkanker: Vrouwen die borstkanker hebben gehad of een familiegeschiedenis van borstkanker of eierstokkanker hebben, lopen een verhoogd risico op eierstokkanker (als gevolg van defecten in de BRCA1- of BRCA2-genen).
- Erfelijke aandoeningen: Lynch-syndroom (verhoogd risico op dikkedarmkanker en andere vormen van kanker), Maffucci-syndroom (afwijkingen aan botten en huid)
- Het gebruik van talkpoeder: Talkpoeder tussen de benen verhoogt minimale de kans op het ontwikkelen van de aandoening.
- Kinderen: Des te minder kinderen, des te hoger de kans op kanker in de eierstokken.
- Leeftijd: Des te ouder een vrouw is, des te hoger de kans op dit type kanker. De meeste vrouwen (80%) hebben de menopauze reeds doorlopen wanneer ze de diagnose krijgen.
- Menopauze: Een late start van de menopauze is een andere risicofactor voor eierstokkanker.
- Menstruatie: Vrouwen waarbij de menstruatie op jonge leeftijd begonnen is, hebben een hoger risico.
- Oestrogeen: Vrouwen die vijf jaar of langer oestrogeen vervangende hormonen nemen vormen een risicofactor. Anderzijds vermindert de anticonceptiepil wel het risico op de ziekte.
- Overgewicht
Symptomen
Eierstokkanker veroorzaakt meestal geen specifieke symptomen. De vrouw heeft soms een voelbare
knobbel in het bekkengebied. Deze knobbel is mogelijk (acuut)
pijnlijk. Vaak heeft de vrouw een opgezette buik, een snel vol gevoel alsook
epigastrische pijn (pijn boven het maaggebied in het midden van de bovenbuik). Andere symptomen komen ook voor zoals:
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
Een lichamelijk onderzoek onthult bij de aanwezigheid van eierstokkanker vaak geen afwijkingen. Wanneer de eierstokkanker echter reeds in een vergevorderd stadium is, dan voelt de arts een gezwollen buik, te wijten aan ophoping van vocht (
ascites).
Diagnostisch onderzoek
Via een
transvaginale echografie spoort de arts enkele vroege vormen van eierstokkanker op. De meerderheid van de patiënten heeft echter een vergevorderd kankerstadium III (verspreiding in de buikholte) of IV (buiten het buikvlies) wanneer de arts de diagnose stelt.
Levermetastasen komen namelijk vaak voor bij eierstokkanker. Een
bloedonderzoek onthult de aanwezigheid van de serum CA125 tumormarker, maar dit is doorgaans geen nuttig diagnostisch instrument. Wel zet de arts dit in om de effectiviteit van de behandeling na te gaan. Vaak zet de arts een
laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de buikholte) of een verkennende laparotomie (chirurgisch openen van de buikholte) in om de oorzaak van de symptomen te achterhalen. Een
biopsie van het verdachte eierstokweefsel is nodig voor het bevestigen van de diagnose. Heeft de patiënte bloedingen uit het rectum, dan is een
colonoscopie aanbevolen. Verder is het nog mogelijk om vocht uit de buik te zuigen (aspiratie). Een
vochtophoping in de buik (ascites) wijst meestal op reeds
uitgezaaide eierstokkanker.
Differentiële diagnose
De symptomen van eierstokkanker zijn niet altijd gemakkelijk te herkennen, omdat ze lijken op deze van een aantal vaker voorkomende aandoeningen zoals het
prikkelbaredarmsyndroom (aandoening met chronische
diarree en
obstipatie) of een tijdelijk blaasprobleem. Het belangrijkste verschil tussen eierstokkanker en andere mogelijke aandoeningen is echter de blijvende aanwezigheid en een geleidelijke verslechtering van de symptomen.
Behandeling
Chirurgie speelt een belangrijke rol in de behandeling van ovariumkanker. Vaak verwijdert de arts de
baarmoeder (
hysterectomie) evenals de
eileiders en eierstokken aan beide kanten en het darmschortje (omentum: laag vetweefsel in de buik). Soms is het mogelijk om bij vrouwen de baarmoeder te behouden, maar dit is enkel mogelijk wanneer de kanker zich uitsluitend in één of beide eierstokken bevindt. Meestal krijgt een vrouw nog na de operatie nog
chemotherapie om de resterende kankercellen te doden. Af en toe zet de arts echter ook chemotherapie voor een operatie in om de tumor te verkleinen. Daarnaast zet de arts andere medicatie in als kankerbehandeling.
Radiotherapie is zelden inzetbaar bij eierstokkanker.
Prognose
Bij patiënten bij wie eierstokkanker zich nog niet heeft uitgezaaid, kent de chirurgische ingreep een goede prognose (80-90%). Veelal krijgen vrouwen de diagnose van eierstokkanker in een laat stadium. Tot 50% van patiënten met metastasen leeft nog na vijf jaar, hoewel dit daalt tot 5-10% als de kankercellen zich verspreid hebben buiten de buikholte. De meeste vrouwen die komen te overlijden als gevolg van eierstokkanker, zijn vrouwen van 55 jaar en ouder.
Complicaties
Zelfs na een succesvolle behandeling keert eierstokkanker vaak terug. De genezingskansen zijn dan slechter, al is chemotherapie wel inzetbaar om de symptomen te verlichten.
Lees verder