Vitamine B12-tekort: symptomen, oorzaak en behandeling
Veel mensen hebben een vitamine B12-tekort zonder dat ze het weten. Een vitamine B12-tekort kan aanleiding geven tot een waaier aan klachten, zoals gebrek aan eetlust, moeheid, prikkelbaarheid en in ernstige gevallen zenuwstoornissen. Aangezien je lichaam niet zelf vitamine B12 kan aanmaken, moet je het binnenkrijgen via je voeding en/of supplementen. Vitamine B12 komt voor in dierlijke producten. Daarom lopen veganisten en mensen die weinig tot geen dierlijke producten eten, meer kans op een vitamine B12-tekort.
Functie van vitamine B12
Bloed en zenuwen
Vitamine B12, ook wel cobalamine genoemd, heeft je lichaam nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen, een gezond zenuwstelsel, de aanmaak van nucleïnezuren en eiwitten, voor de vet-, eiwit- en koolhydraatstofwisseling, de bescherming van cellen en
last but not least voor het goed functioneren van
foliumzuur.
Intrinsic Factor
Vitamine B12 is een in water oplosbare vitamine. Het is overigens een buitenbeentje want vitamine B12 is de enige in water oplosbare vitamine die in het lichaam wordt opgeslagen, vooral in de
lever en daarnaast in de spieren. Vitamine B12 is voor opname in het lichaam afhankelijk van Intrinsic Factor, een eiwit dat in de maag wordt geproduceerd en een bestanddeel vormt van maagsap.
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
Hoeveel vitamine B12 heb je nodig? De Gezondheidsraad heeft de
aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) vitamine B12 voor kinderen in de leeftijd van 1-3 jaar vastgesteld op 0,7 microgram per dag, voor kinderen in de leeftijd van 4-8 jaar op 1,3 microgram per dag en voor kinderen in de leeftijd van 9-13 jaar op 2 microgram per dag. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine B12 voor volwassenen (mannen en vrouwen) is vastgesteld op 2,8 microgram per dag. Zwangeren en borstvoedenden respectievelijk 3,2 en 3,8 microgram per dag.
Vitamine B12-tekort symptomen en gevolgen
Een
vitamine B12-tekort leidt tot een vorm van
bloedarmoede, genaamd '
macrocytaire anemie'. Het gaat hierbij om een tekort van rode bloedcellen die te groot (= macrocytair) zijn. Andere gevolgen van een vitamine B12-tekort zijn onder meer moeheid, prikkelbaarheid,
gebrek aan eetlust, geheugenverlies, desoriëntatie en
tintelingen in de armen en benen of een branderig gevoel (bijvoorbeeld een
branderig gevoel in de voeten). Door het sluipende en vaak vage karakter van de symptomen, kan een vitamine B12-tekort heel lang onopgemerkt blijven.
Oorzaak van een vitamine B12-tekort
Verschillende factoren kunnen leiden tot een tekort aan vitamine B12. De belangrijkste oorzaken zijn:
Het vermijden van dierlijke producten
Mensen die geen vlees, vis, gevogelte, of zuivelproducten eten, zoals veganisten, lopen een groot risico op een tekort aan vitamine B12, omdat vitamine B12 van nature alleen in dierlijke producten voorkomt. Dat is waarom veganisten ervoor moeten zorgen dat zij met vitamine B12-verrijkte voeding en B12-supplement in hun dieet opnemen. Alleen op deze manier kunnen zij hun B12 op peil houden en voorkomen dat ze een tekort krijgen.
Gebrek aan Intrinsic Factor
Vitamine B12-deficiëntie kan ook worden veroorzaakt door een gebrek aan Intrinsic Factor (of intrinsieke factor), een stof die wordt afgescheiden door de maagcellen en zich bindt aan vitamine B12 waarmee het zijn absorptie mogelijk maakt. Dit kan komen door bijvoorbeeld auto-immuun gastritis, een aandoening waarbij het afweersysteem de eigen cellen in de maag aanvalt. Hierdoor raakt de slijmvlieslaag van de maag blijvend beschadigd waardoor de maag niet of nauwelijks intrinsieke factor (meer) aanmaakt. Een andere oorzaak is een infectie met de
Helicobacter pylori-bacterie, waarbij een atrofische
maagontsteking kan optreden. De slijmvlieslaag aan de binnenkant van de maag is hierdoor veel dunner dan normaal. Het gevolg is dat er minder intrinsieke factor door de maag wordt aangemaakt. Ook kan een maagoperatie waarbij een groot deel van de maag is verwijderd, de oorzaak zijn dat er onvoldoende intrinsieke factor wordt aangemaakt, waardoor vitamine B12 niet goed wordt opgenomen.
Onvoldoende maagzuur
Teneinde vitamine B12 vrij te maken uit eiwitten, zijn —naast intrinsieke factor— maagzuur en het enzym pepsine nodig. Een veel voorkomende oorzaak van vitamine B12-deficiëntie, vooral bij oudere mensen, is een verminderde maagzuurproductie. Het gevolg is dat vitamine B12 minder goed opgenomen kan worden. Naar schatting 10 tot 30 procent van alle mensen ouder dan 50 jaar, hebben moeite om vitamine B12 uit de voeding te absorberen. Ook blijkt uit onderzoek dat langdurig gebruik van maagzuurremmers de kans vergroot op een vitamine B12-tekort in het lichaam.
Behandeling van een B12-tekort
Suppletie
De meeste gevallen van vitamine B12-tekort kunnen gemakkelijk worden behandeld met injecties of tabletten. Vitamine B12-supplementen worden in eerste instantie meestal via een injectie toegediend. Afhankelijk van of je B12-tekort verband houdt met je dieet, heb je ofwel B12-tabletten nodig tussen de maaltijden of regelmatige injecties.
Voeding
In sommige gevallen kan het verbeteren van je dieet helpen om het B12-tekort te behandelen en te voorkomen dat je in de toekomst weer een tekort oploopt. Vitamine B12 komt voor in vlees, vis, eieren, zuivelproducten, gistextract (zoals Marmite) en speciaal verrijkte voedingsmiddelen.
Lees verder